Bart Schuurman en Jelle van Buuren in HP/De Tijd over terrorisme in Afghanistan
Na ongeveer twintig jaar hebben Amerikaanse troepen zich teruggetrokken uit Afghanistan en lijkt er een einde gekomen aan de ‘War on Terror’. In dit artikel van HP/De Tijd komen Bart Schuurman en Jelle van Buuren aan het woord over de ontwikkeling van de jihadistische terrorismedreiging in de loop der jaren.
Een veelgehoorde kritiek op de War on Terror is dat het Westen zich te weinig heeft gericht op het oplossen van strategische vraagstukken. Hierdoor lag de nadruk op kortetermijnoplossingen en is het de vraag wat nou eigenlijk het doel was van de Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan. Als het doel was om Bin Laden te doden, dan is daar nog tien jaar aan vastgeplakt. Schuurman zegt hierover: “De Amerikanen zijn iets heel groots begonnen zonder precies te weten: wanneer kunnen we ons op de borst kloppen? Het is misgegaan bij de wens om het land te pacificeren en democratiseren. Dat is een torenhoge ambitie die niet op een nette manier te realiseren is.”
Afgenomen dreiging
Na de overwinning op het kalifaat, zo’n twee jaar geleden, zijn zowel de dreiging als het aantal aanslagen wereldwijd aanzienlijk afgenomen. Volgens Schuurman is dit geen reden om achterover te leunen: “Toen ISIS in 2014 voet aan de grond kreeg en een territorium had afgebakend, kwamen mensen van heinde en verre om zich in de strijd te werpen. Dat zagen we terug in Europa en de Verenigde Staten, waar steeds meer aanslagen werden beraamd en vaak ook met succes werden uitgevoerd. Nu de Amerikaanse troepen zich met de staart tussen de benen terugtrekken uit Afghanistan, krijgt ISIS de kans om zich in relatieve rust te organiseren en voor te bereiden.”
Aanslagen in Europa
In het EU Terrorism Situation and Trend Report 2021 van Europol staat dat in 2020 vijftien jihadistische terroristische aanslagen plaatsvonden in Europa. Het grootste deel van deze aanslagplegers is hier opgegegroeid. Dat vindt Schuurman een zorgelijke ontwikkeling: "De aanslagen op 9/11 waren van buitenaf georganiseerd om de Verenigde Staten een klap toe te dienen. Het kwam als een grote schok dat de daders van de aanslagen in Madrid en Londen in 2004 en 2005 medeburgers waren, die zich tegen hun eigen land hadden gekeerd. Nadat het Westen zich was begonnen te bemoeien met de situatie in Syrië, volgden aanslagen op zowel het Joods Museum in Brussel als de Bataclan in Parijs. Deze werden gepleegd door Belgische en Franse staatsburgers die zich door ISIS lieten inspireren."
Repressieve overheidsmaatregelen
Sinds eind 2019 is de kans op een aanslag volgens Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) ‘aanzienlijk’. In Nederland heeft de jihadistische beweging aan kracht verloren. Dit komt mede door het ontbreken van leiderschap en structuur en de aanwezigheid van repressieve overheidsmaatregelen. Jelle van Buuren zegt hierover: "Inlichtingendiensten en politiediensten houden het milieu nauwkeurig in de gaten, grijpen preventief in en oefenen met lokale persoonsgerichte trajecten druk uit. Die moet ervoor zorgen dat de beweging niet groeit, ongeorganiseerd en gedemotiveerd blijft en daarmee haar aantrekkingskracht verliest."
Lees het hele artikel hier
Bart Schuurman werkt als onderzoeker voor het ISGA aan verschillende projecten, waaronder een proefschrift over het ontstaan van de Hofstadgroep. Daarnaast richt zijn onderzoek zich op strategische onderhandelingen tussen regeringen en non-statelijke actoren, de invloed van publieke steun op het verloop van terrorisme-gerelateerde conflicten, de militair-theoreticus Carl von Clausewitz en obstakels voor Westers succes in zogeheten 'asymmetrische conflicten'.
Jelle van Buuren is universitair docent aan de Universiteit Leiden - Institute of Security and Global Affairs. Zijn onderzoeksinteresses liggen onder andere in de Europese politiesamenwerking, samenwerking van inlichtingen en grensbeheer. In zijn huidige onderzoek gaat hij in op de vraag welke rol complotdenken speelt in processen van delegitimisering.