Honours-studenten maken expositie over 'de ander'
Niet alleen vanuit wetenschappelijk, maar ook vanuit artistiek perspectief nadenken over het concept van 'de ander'. Dat is wat de deelnemende masterstudenten hebben gedaan tijdens de Master Honours Class: Leiden, City of Refugees? Het vak resulteerde in de expositie The Invitation, die 4 juni werd getoond in het Stadsbauhaus.
Aan de Honours Class kunnen studenten van alle faculteiten meedoen, zo vertelt hoogleraar Rechtssociologie Maartje van der Woude: 'Het idee van het vak is om kritisch naar de stad Leiden te kijken. De slogan van de stad is 'Leiden, stad van vluchtelingen'. Maar als je naar de binnenstad kijkt zie je dat die vrij homogeen is. De studenten gaan tijdens de Honours Class de wijken rondom de binnenstad in om te praten over thema's zoals in- en uitsluiting, diversiteit en racisme.'
Artistiek perspectief
Van der Woude benadrukt het belang van het artistieke perspectief tijdens het vak. 'Ik ben van mening dat veel vraagstukken op het gebied van migratie zo complex zijn, dat het goed is om een ander perspectief te bieden.' Naast wetenschappelijke colleges, bestond het vak ook uit kunstworkshops, waarbij de studenten aan de slag gingen samen met kunstenaars.
Wie 'de ander' is, dat was aan de studenten zelf om te bepalen. 'Ze kunnen het heel erg vanuit zichzelf benaderen. Maar ze kunnen zich ook laten leiden door wat ze hebben gehoord tijdens de interviews die ze hebben gedaan in de wijken.' Studenten reflecteren tijdens het vak op hoe zij zich tot die 'ander' verhouden. Van der Woude: 'Een student kwam na het laatste college naar me toe en zei: "Ik ben heel anders naar mijn eigen wijk gaan kijken. Naar hoe verschillende mensen met elkaar omgaan en hoe ik me voel in mijn eigen wijk." Dan is het vak voor mij geslaagd.'
Het artistieke onderdeel van het vak wordt georganiseerd door kunstenares Anne Schaarschmidt en onderzoeks- en onderwijsassistent Anne Jonker. Studenten moesten op basis van hun veldwerk een uitnodiging maken voor een door hen zelf te bepalen 'ander'. Die uitnodiging kan bestaan uit bijvoorbeeld een installatie, muziek, performance art of een gedicht.
Tijdens de workshops legden verschillende kunstenaars uit hoe je een artistiek onderzoek uitvoert. Schaarschmidt: 'Je leert op een andere manier observeren, zodat je op een andere manier onderzoek kunt doen.' De studenten hebben meestal geen artistieke achtergrond, op een enkeling na. 'We proberen ze dat juist bij te brengen. Maar het is wel een honoursvak, dus je moet er wel wat extra's voor doen.'
Student
Een van de deelnemende studenten is Ismini Kyritsis. 'Ik word zelf als 'de ander' gezien in Nederland, omdat ik uit een vreemd land kom’, vertelt ze. ‘Ik wilde erachter komen wat het effect van othering is op ons dagelijks leven. Daarnaast wilde ik graag meer leren over de stad Leiden en de variëteit van de bevolking.’
Kyritsis woont in het centrum en leerde tijdens het vak veel over de diversiteit in de verschillende wijken van Leiden. Zo nam ze straatinterviews af in De Mors. ‘Die wijk ligt vlak bij het centrum, maar toch zag ik een enorm verschil wat betreft de mensen en sfeer.' Ook de combinatie van onderzoek en artistieke praktijk sprak Kyritsis erg aan.
Kyritsis heeft eerder op de toneelschool gezeten en in een theater gewerkt. Die ervaring gebruikte ze in haar werk voor de expositie. 'De workshops en lezingen waren erg behulpzaam. Ze gaven richting aan ons onderzoek en de artistieke uitvoering. Ik koos ervoor om een participatory performance te maken. Twee bezoekers van de expositie moesten daarbij tegen over elkaar gaan zitten en de ander in een simpele zin beschrijven. Die zin moesten ze, in hun eigen taal, minutenlang herhalen. Op die manier wilde ik bewijzen dat communicatie, empathie en verbinding niet noodzakelijk verbonden zijn met verbale communicatie.'
Vervolg
Vooralsnog was de expositie alleen op 4 juni te zien in het Stadsbouwhuis, dat voor Leiden2022 is omgedoopt tot Stadsbauhaus. Van der Woude: 'We sluiten niet uit dat de expositie binnenkort ergens binnen de universitaire gebouwen een plekje krijgt. Ik zou dat terecht vinden, als ik kijk naar al het werk dat de studenten hierin gestoken hebben.'