Minder koeien weg en toch de natuur redden. Jan Willem Erisman blijft de stikstofcrisis duiden in de media
De discussie over de oplossing van de stikstofcrisis woedt voort, sinds het kabinet op 10 juni verregaande plannen presenteerde. Die plannen gaan vooral over de landbouw. Is dat wel terecht? En moeten er echt zo veel koeien weg? ‘Stikstofhoogleraar’ Jan Willem Erisman van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden blijft onverminderd journalisten te woord staan. Hieronder een recente selectie.
Weg met stikstof, zeggen deskundigen, maar koester het grasland | Trouw, 6 juli
‘Noem het duurzame landbouw, of natuur-inclusieve landbouw, dat is mij om het even. Maar als we gaan boeren zonder kunstmest en ook zonder krachtvoer, dan kan je met niet eens zoveel minder koeien tóch de stikstofnormen halen. Vergeet niet dat boeren nu door het gebruik van kunstmest hun gewone mest voor een groot deel elders moeten afzetten. Als je die kringloop sluit, hebben we al zó veel gewonnen.’
‘Zonder kunstmest en krachtvoer zal de productie per koe dalen. Maar vergeet niet dat zij nu melk produceren voor dumpprijzen. Friesland Campina haalt het grootste deel van de winst uit babymelkpoeder, kaas en andere hoogwaardige producten.’
‘Op een groot deel van de melk maken ze helemaal geen winst. Als we daar een heel ander verdienmodel tegenover kunnen zetten, met hoogwaardig voedsel van eigen bodem, dan is er voor de boeren ook wel degelijk een perspectief, op dezelfde hoeveelheid grasland.’
Eigen aanpak stikstof in Gelderland: 'Niet op één bedrijfstak afschuiven' | NOS, 28 juni
Een veelgehoorde klacht over de huidige stikstofplannen is dat het zwaartepunt van de pijnlijke maatregelen sterk op de landbouw ligt. Ook de Leidse hoogleraar Stikstof Jan Willem Erisman ziet een belangrijke rol voor andere sectoren. Alleen, in de luchtvaart, industrie en bouw wordt veelal stikstofoxide (NOx) uitgestoten. Die gassen leggen een langere afstand af voordat ze neerslaan en landen soms wel 100 kilometer verderop. Daardoor is de vervuiling minder lokaal en moet de aanpak ervan dus niet bij de provincies liggen, zegt Erisman. Volgens hem zal het zwaartepunt van de maatregelen wel bij de boeren blijven liggen, omdat het grootste deel van de stikstofneerslag nu eenmaal van de landbouw komt.
Minder boerenstikstof dichtbij natuurgebieden, dan is veel minder reductie nodig dan het kabinet voorstelde
Erisman pleit voor landelijke aanpak voor industrie en verkeer, en voor een gebiedsgerichte aanpak voor de boeren. Hun stikstof in de vorm van ammoniak komt namelijk dicht bij de bron in de grond terecht. Daarom behaal je meer winst voor natuurgebieden als je daar in de buurt de boerenuitstoot vermindert.
Geen 39, maar 25 kiloton reductie in de landbouw nodig
Erisman onderbouwt met collega’s dat de benodigde stikstofreductie voor natuurgebieden ook haalbaar is met 25 kiloton reductie in de landbouw. Het kabinet stelde in haar plannen van 10 juni maar liefst 39 kiloton reductie voor. De stikstofkaart hiernaast zichtbaar (uit Naar een ontspannen Nederland) laat zien hoeveel de ammoniakuitstoot door landbouw in een bepaald gebied verantwoordelijk is voor de toename van stikstof in Natura-2000 gebieden. Op elk punt op de kaart is de lokale emissie vermenigvuldigd met de potentie (het effect van ammoniak op natuur in de buurt), zodat je ziet waar bedrijven de hoogste bijdrage leveren aan de totale deposite op Natura 2000-gebieden.