Hoe klimaatverandering immaterieel erfgoed beïnvloedt: ‘Specifiek materiaal om instrumenten te bouwen verdwijnt’
Wat hebben klimaatverandering en traditionele Japanse muziek met elkaar te maken? Veel, vermoedt universitair docent Andrea Giolai. Hij krijgt een NWO-beurs om de relatie verder uit te diepen.
Tijdens zijn promotie dompelde Giolai zich onder in de wereld van gagaku, een traditioneel Japans muziekgenre. ‘Het is geen muziek die je regelmatig tegenkomt in onze maatschappij, vertelt hij. ‘Gagaku wordt van oudsher opgevoerd aan het hof, in tempels en bij altaren, waar het de begeleiding vormt van dansers in prachtige kostuums. Dat maakt de opvoeringen vaak tot rituelen.’
Voor zijn onderzoek interviewde Giolai onder meer de vakmensen die de instrumenten maakten voor de gagaku-spelers. Daarbij viel hem iets op: ‘Sommige materialen die worden gebruikt om de instrumenten te maken zijn algemeen verkrijgbaar, zoals bamboe, maar andere zijn alleen op plekken te vinden waar de omstandigheden precies goed zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor de rieten van de hobo uit de westerse klassieke muziek. Wanneer deze factoren veranderen, kan dat hout van hoge kwaliteit snel verdwijnen.’
Schaarste en klimaatverandering
Het bracht hem op het idee voor zijn huidige onderzoek. ‘Gagaku wordt door zowel UNESCO als Japan beschouwd als immaterieel erfgoed’, zegt hij. ‘Ik dacht: dit kan toch niet het enige geval zijn waar de schaarste van materialen immaterieel erfgoed bedreigt? Al helemaal niet omdat de schaarste niet iets is wat zomaar optreedt, maar juist voorkomt uit verschillende complexe milieuproblemen en klimaatverandering. Ik wil gaan uitzoeken hoe kleine gemeenschappen van beoefenaars en liefhebbers van muziek reageren op die schaarsheid van bronnen. Daarvoor kijk ik zowel naar Azië als naar de rest van de wereld.’
Giolai ontvangt voor dit onderzoek een XS-beurs van NWO. ‘Ik hoop andere wetenschappers te vinden die met soortgelijke casussen aan de slag zijn gegaan en gebruikmaken van dezelfde kwalitatieve methodes als ik. Ik ga eerst een paar maanden veldwerk doen in Japan om mijn netwerk uit te breiden. Zodra ik een groep wetenschappers bij elkaar heb gebracht, gaan we samen een podcast of een audiodocumentaire opnemen, waarin we naast interviews ook onze onderzoeksresultaten laten horen. Dat kunnen muziekfragmenten zijn, maar bijvoorbeeld ook opnames van een ecosysteem dat al aan het veranderen is.’
Aftrap van nieuw onderzoeksveld
Gevraagd of zijn plannen niet wat ambitieus zijn voor een beurs van krap 45.000 euro, lacht Giolai. ‘Het doel van de beurs is om speculatieve ideeën te laten onderzoeken. Ik ga daarom een nieuw onderzoeksveld verkennen. De verbinding tussen klimaatverandering en het behoud van erfgoed is op deze manier nog niet eerder gelegd, dus ik verheug me om daar verder naar te kijken.’