75 jaar blauwhelmen en de toekomst van VN-vredesmissies
Op 29 mei 1948 ging de eerste VN-vredesmissie van start. De blauwhelmen hebben sindsdien vaak de vrede kunnen bewaren, maar het is ook op mislukkingen uitgelopen. Tom Buitelaar spreekt bij Spraakmakers over de rol van de blauwhelmen nu en in de toekomst.
Nederland heeft vanaf het begin de VN-vredesmissies ondersteund, zowel financieel als politiek, bijvoorbeeld door de inzet van militairen, politie en burgerpersoneel. Een van de missies waar Nederland veel aan bijgedragen heeft is UNIFIL, de missie in Libanon in het begin van de jaren zeventig. Het was de bedoeling dat UNIFIL zich als een volkomen neutrale macht zou opstellen, maar hoe reëel is dat eigenlijk?
'In die tijd was het relatief reëel. Veel VN-missies hebben hun oorsprong in de tijd van de de Koude Oorlog, waarin er veel competitie was tussen de Sovjet Unie en de Verenigde Staten, waardoor neutraliteit als iets heel belangrijks werd gezien', aldus Buitelaar.
VN-vredesmissies handelen volgens drie principes, wat ook wel de heilige drie-eenheid wordt genoemd binnen de VN. Die drie principes zijn onpartijdigheid, toestemming van de partijen en het gebruik van zo min mogelijk geweld, alleen ter zelfverdediging. De regels zijn duidelijk: het is de bedoeling dat een VN-missie geen strijdende partij wordt in een conflict.
'Je kan je afvragen in hoeverre de wil er bij de partijen in een conflict is om een vredesmissie te starten. Maar als je neutraal bent, en je geen vijand hebt, is het voor partijen makkelijker om dat te accepteren', vertelt Buitelaar. 'Als je wel actief gaat vechten tegen een bepaalde partij, dan is het moeilijker voor de andere partij om je aanwezigheid te accepteren'.
Er is tegenwoordig minder aandacht voor VN-vredesmissies in Nederland. Nederland zit nog met een aantal mensen bij de VN-vredesmissie in Mali, maar daar horen we heel weinig over. Het gaat tegenwoordig meer over wapens kopen en oorlog voeren, dan over het bewaren van de vrede.
Buitelaar vertelt: 'In de jaren negentig werd het bewaken van de internationale rechtsorde gezien als een van de primaire taken van de krijgsmacht. De spanningen in de wereld, bijvoorbeeld de inval in Oekraïne, hebben de krijgsmacht weer meer richting de eerste hoofdtaak gebracht, de bescherming van bondgenootschappelijk grondgebied'.
Luister het hele fragment op de website van NPO Radio 1.