Universiteit Leiden

nl en

Wereldwijde datasets onthullen wandelpaden van primaten

Hoe reis je op de meest efficiënte manier? Reispaden van wilde primaten bieden nieuwe inzichten in de mentale vermogens van primaten, inclusief de mens. Een internationaal onderzoeksteam onder leiding van de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam heeft de resultaten van dit wereldwijde onderzoek nu gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift iScience.

Stel je voor dat je van hoog in de lucht neerkijkt op een enorme openluchtmarkt, misschien vanuit een drone die stilletjes boven de markt zweeft. De mensen op de markt bewegen zich op verschillende manieren: sommigen dwalen doelloos rond tussen de kraampjes, anderen lopen in rechte lijnen van kraam naar kraam. Er zijn ook meer gecompliceerde paden zichtbaar: sommige zien er zeer efficiënt uit terwijl anderen juist onnodig veel heen en weer lopen en herhalingen vertonen. 

Reispaden

Als je individuen tijdens verschillende bezoeken zou volgen, dan zie je waarschijnlijk dat deze patronen veranderen. Sommige mensen volgen iedere keer de gebruikelijke route op hetzelfde pad, anderen veranderen hun pad als het aanbod aan seizoensfruit en -groenten verandert. Op dezelfde manier begin je te leren over de sociale aspecten van het ‘winkelen’: netwerken van herhalende contacten verklappen wie bevriend is met wie. Al deze patronen geven inzicht in het mentale vermogen van mensen, hun behoeften, hun vermogen om vooruit te denken en hoe ze in de loop van de tijd leren: en dit alles gewoon door naar hun reispaden te kijken.

Chimpansee, Pan troglodytes, eet van de vijgen in Taï National Park, Ivoorkust (Foto: Martyn Colbeck).

Wereldwijd

‘We vroegen ons af of we deze aanpak konden gebruiken om te begrijpen wat wilde dieren weten en denken’, zegt Karline Janmaat van het UvA Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica, en ook bijzonder hoogleraar in de Cognitieve Gedragsecologie aan de Universiteit Leiden en ARTIS. Samen met een internationaal team van onderzoekers van 14 verschillende universiteiten en onderzoeksinstituten publiceerden ze de resultaten van een wereldwijde enquête waaruit bleek dat de juiste informatie van 164 populaties zelfs al beschikbaar is als bijproduct van andere studies, verzameld door honderden onderzoekers gedurende vele jaren.

GPS

'We kwamen erachter dat veel onderzoekers een grote dataset aan wandelpaden beschikbaar hebben en bereid zijn hun data te delen om zo te begrijpen hoe cognitie varieert tussen verschillende soorten. De gegevens zijn in deze onderzoeken niet afkomstig van drones, maar van kleine GPS apparaten die routinematig worden gebruikt bij veldwerk met primaten. Soms zijn deze GPS apparaatjes aan de dieren zelf vastgemaakt, maar in de meeste onderzoeken volgt een onderzoeker de dieren, waarbij de onderzoeker meestal een rijke verscheidenheid aan achtergrondinformatie vastlegt over wat ze doen en voor hoelang', legt Janmaat uit.

Besluitvorming over reizen

Het onderzoeksteam heeft een conceptueel model ontwikkeld om de gegevens te analyseren  aan de hand van informatie over locatie (x- en y-coördinaten) en tijd. Wanneer er echter ook een logboek van het gedrag en de lokale ecologie beschikbaar is, en dat is vaak het geval, dan zijn deze relatief eenvoudige analyses krachtiger.

Hoofdauteur Karline Janmaat verzamelt reisgegevens van chimpansees in het veld (links), aan de hand waarvan kaarten worden gemaakt van de dagelijkse reispaden van dezelfde chimpansee (rechts), waarbij elke dag een andere kleur heeft. Foto gemaakt door Ammie Kalan.

Cognitie van primaten

‘Op dit moment wordt de cognitie van primaten bestudeerd door indirecte metingen van bekwaamheid. Bijvoorbeeld door hersengrootte te vergelijken tussen soorten, of in experimenten waarbij individuen in gevangenschap niet-natuurlijke problemen moeten oplossen. De nieuwe gegevens over reisbeslissingen in wilde populaties zal een belangrijke toevoeging zijn aan de al bestaande gegevens', legt Janmaat uit. Naast dat dit de deur opent voor grootschalige samenwerkingen aan de hand van bestaande gegevens, hoopt het team ook jonge wetenschappers te inspireren om vergelijkbare gegevens te verzamelen over andere, nog niet bestudeerde, primatensoorten.

Data delen

’Onze ultieme droom is om een consortium te starten om de samenwerking tussen primatologen te verbeteren en om gegevens te delen. Hopelijk inspireert dit ook masterstudenten en promovendi van over de hele wereld om verzamelde data te delen en te vergelijken met bestaande datasets'. Het verzamelen van dergelijke gegevens is urgent omdat veel soorten in het wild met uitsterven worden bedreigd. Sinds 1970 is twee derde van alle gewervelde populaties verloren gegaan waarbij de grotere dieren, zoals primaten, het meest zijn getroffen. ‘De huidige generatie jonge wetenschappers is misschien wel een van de laatsten die gegevens kunnen verzamelen over primaten in hun natuurlijke omgeving’, concludeert Janmaat.

Publication

Karline R.L. Janmaat, Miguel de Guinea, Julien Collet, Richard W. Byrne, Benjamin Robira, Emiel van Loon, Haneul Jang, Dora Biro, Gabriel Ramos-Fernandez, Cody Ross, Andrea Presotto, Matthias Allritz, Shauhin Alavi, and Sarie Van Belle.Using natural travel paths to infer and compare primate cognition in the wild, in iScience (2021).  

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.