De universiteit op haar blauwe ogen vertrouwen
Technologie en privacy, vertrouwen en wantrouwen. De discussie hierover laaide op toen de universiteit scanners plaatste en studenten in verzet kwamen. Woensdag 2 februari onderzoeken experts van de Universiteit Leiden dit thema op het gelijknamige symposium. We bellen met Roy de Kleijn, als informaticus en psycholoog expert op het terrein van problemen tussen mens en machine. En spreker op het symposium.
Waar gaat u over praten woensdag?
'Mijn bijdrage als informaticus en psycholoog gaat over de problemen van de mens met techniek. Mijn onderzoeksterrein is cognitieve robotica en kunstmatige intelligentie en hoe de mens daar mee om gaat.'
Waar wilt u iedereen van doordringen?
'Simpel: dat vertrouwen de sleutel is. Daar draait het om bij de acceptatie van nieuwe technologie. De discussie over de scanners in de universiteit is daar een goed voorbeeld van. Mensen vreesden voor hun privacy. Wat mag openbaar gemaakt worden en wat niet.'
Ik neem aan dat u de scannerkwestie met meer dan gemiddelde belangstelling gevolgd heeft. Wat vindt u zelf van de scanners?
'Ik heb zelf niet veel moeite met dit soort slimme camera’s. Ik vond het eigenlijk een beetje een storm in een glas water. Maar sommige mensen ervaren het wel echt als invasief. En andere zijn bang voor de glijdende schaal. Zo van: nu camera’s die tellen, straks toetsenborden die tellen. Dat zijn legitieme zorgen en vragen.'
Goed plan dus om er een symposium over te organiseren?
'Zeker. Je laat zien dat je het gesprek wilt aangaan. De vraag is alleen of het zover had moeten komen. Als je niet meer wilt dan mensen tellen, waarom schaf je dan camera’s aan die meer kunnen? Dan moet je de universiteit vertrouwen op de blauwe ogen. Het argument dat andere systemen, zoals infrarood en wifi, minder nauwkeurig zijn geloof ik wel. Maar moet drukte meten dan zo nauwkeurig? Waarom niet een simpeler systeem dat niet misbruikt kan worden. Een klikkertje bijvoorbeeld. Back to basic. Dat vertrouwen mensen wel.'
Hoe werkt dat vertrouwen?
Je moet het gevoel hebben dat je de maker van de technologie en de regulator kan vertrouwen. Want wij kunnen het niet controleren. Dat begint met goed uitleggen. Waarom vindt de universiteit dat ze hele slimme camera’s nodig heeft? Ook moet je transparant zijn in hoe de technologie werkt. Mensen moeten weten hoe zo’n camera werkt en wat er met de data gebeurt. Overigens zien we hier ook iets paradoxaals. Namelijk dat het vertrouwen in technologie afneemt bij mensen die heel weinig van het systeem weten én bij mensen die heel erg veel over de technologie weten.
Alles daar tussen in is, mits het goed uitgelegd wordt, wel ontvankelijk voor nieuwe technologie?
Nou, we zien dat ouderen meer vertrouwen in technologie hebben dan jongeren. Waarom weten we niet. Misschien omdat ouderen andere ervaringen hebben met automatisering. Dat hun referentiekader op dat punt anders is. Al met al blijven mensen meer vertrouwen hebben in mensen. Algoritmes zijn bijvoorbeeld beter in voorspellingen doen over het weer, herstel na ziekte, recidive, herkennen van tumoren op een radiologiescan. Dat is eigenlijk best indrukwekkend. Maar ook op onderdelen waar algoritmes beter zijn, hebben mensen toch liever een mens.
Tekst: Marijn Kramp
Afbeelding: Stockfoto ID:1300182982