CJ Publiekslezing door Jan Crijns: is er een toekomst voor de kroongetuige?
Op 8 maart 2022 gaf Jan Crijns, hoogleraar straf- en strafprocesrecht bij het Instituut voor Strafrecht & Criminologie van de Universiteit Leiden en Wetenschappelijk Directeur van het instituut, een Criminal Justice Publiekslezing over de inzet van de kroongetuige in Nederland.
Crijns presenteerde in de lezing een uitgebreid overzicht van de geschiedenis van de kroongetuige in Nederland en de ontwikkelingen die dit middel tot aan heden heeft doorgemaakt. De kroongetuige is vanaf het moment van inzet altijd een controversieel middel geweest. Het gebruik van een kroongetuige (ofwel een getuige die een voor het bewijs bruikbare verklaring aflegt in ruil voor toezeggingen in zijn eigen strafzaak) past volgens Crijns eigenlijk niet in het Nederlandse rechtssysteem, vanwege deze controverse.
Waarom wordt dit middel dan toch ingezet? En wat voor voordelen brengt het de kroongetuige om hieraan mee te doen? Ook al bestaat er de burgerplicht om als getuige op te treden, kan je mensen in de praktijk niet dwingen om informatie te delen. Daarnaast bestaat ook het verschoningsrecht en het zwijgrecht. Het doel van de inzet van een kroongetuige is om een toetsbare getuigenverklaring te verkrijgen. Dit gaat vaak om informatie waarmee de desbetreffende persoon zichzelf ook bedreigt, vandaar dat hen vervolgens de kroongetuige status kan worden aangeboden. In Nederland wordt het middel vaak ingezet om bij de opdrachtgevers van criminele organisaties te komen.
Veiligheid
Jan Crijns beargumenteerde ook de risico’s en de bezwaren, zoals integriteit, betrouwbaarheid, gelijkheid, hanteerbaarheid en bovenal veiligheid. Vooral het veiligheidsrisico is vaak ter sprake gekomen de afgelopen jaren, als het over huidige kroongetuige Nabil B., in het Marengo-proces, ging. Denk aan de moorden op Redouan B., Derk Wiersum en Peter R. de Vries, die allemaal een (verschillende) connectie hadden met Nabil B.. Crijns opperde de vraag of de inzet van kroongetuigen wel verantwoord is met het oog op deze verregaande veiligheidsrisico’s en of er in Nederland eigenlijk genoeg kennis is over dit proces. En als de prijs voor dit middel kennelijk heel hoog is, is er dan wel een toekomst voor?
Crijns besloot zijn lezing met het argument dat er duidelijkheid over de kroongetuige moet komen door middel van politieke keuzes en duidelijke afspraken en uitspraken van de Tweede Kamer over nieuwe regelgeving rondom dit middel.
De eerstvolgende Criminal Justice Publiekslezing vindt plaats op 20 april en wordt verzorgd door Maartje van der Woude. De titel is 'Grenzeloos Europa?'.
Tekst en foto's: Catherine Vroon