Een betere gezondheid begint in je buurt (en niet bij de dokter)
Moeten we snackbars weren uit wijken waar bewoners vaker overgewicht en diabetes hebben? Op het kennisfestival Gezond Verstand bespraken wetenschappers, ambtenaren en andere professionals hoe Zuid-Holland gezonder wordt. De Healthy Society Map maakt duidelijk waar problemen urgent zijn, zo bleek uit de workshop van Leidse psychologen.
Wie informatiekaarten van Den Haag naast elkaar legt, ziet iets frappants. ‘Kijk eens naar de wijken met veel gezondheidsproblemen’, zegt psycholoog David de Buisonjé terwijl hij wijst naar een serie topografische gezondheidskaarten. In buurten met de meeste snackbars hebben relatief veel bewoners obesitas en diabetes. Het nieuwe online platform Healthy Society Map maakt dit soort relevante data inzichtelijk, aldus De Buisonjé. De website is later dit jaar voor een breed publiek toegankelijk en is een initiatief van Healthy Society (een samenwerking van Leiden-Delft-Erasmus Universities en Medical Delta), de provincie Zuid-Holland en de GGD.
'Met de Healthy Society Map willen we ambtenaren en wetenschappers helpen om in het doolhof van gegevens de juiste weg te nemen’, vertelt Andrea Evers, Medical Delta-hoogleraar Healthy Society. ‘Aan de hand van de kaarten kunnen wetenschappers en beleidsmakers met elkaar in gesprek gaan.’
Sommige bewoners bewegen minder door de betonnen omgeving, kapotte stoepen en onveiligheid op straat
Geen snacks bij scholen
In de workshop legt De Buisonjé het concept voor aan medewerkers van universiteiten, gemeenten en kennisinstituten als het RIVM. ‘Komt er ook een kaart met informatie over laag frequent geluid?’, wil iemand weten. Een andere deelnemer oppert een kaart over het stralingsniveau in Den Haag. Evers vindt het goede suggesties mits de data wetenschappelijk onderbouwd is. De Buisonjé laat de deelnemers in groepjes nadenken welk gezondheidsprobleem zij willen aanpakken en welke experts daarvoor nodig zijn. Wiktar, een Rotterdamse student die stageloopt bij de Gemeente Rotterdam, noemt voorbeelden uit zijn stad. ‘In Rotterdam zijn we bezig om mobiele snackkars bij scholen te weren en gebruiken we een schijf van vijf voor verschillende culinaire culturen. Zou dat ook iets voor Den Haag zijn?’
-
In groepjes brainstormen de deelnemers van het LUMC, Medical Delta, de GGD en Speelruimtemakers hoe zij een gezondheidsprobleem willen aanpakken. Foto: Provincie Zuid-Holland/Remco Zwinkels -
Psycholoog Sandra van Dijk, Birthe Jongeneel – Grimen (GGD Hollands midden), David de Buisonjé, Steven Westbroek (GGD Haaglanden), Andrea Evers. -
Op de festivalmarkt staan ook diverse Leidse wetenschapppers zoals psycholoog Isra Al-Dhahir en daarnaast onderzoekers van het LUMC. -
In een andere workshop bouwen de deelnemers hun eigen Blue City: steden waar de bewoners heel oud worden en vitaal blijven. Foto: Provincie Zuid-Holland/Remco Zwinkels -
Andrea Evers zat in de jury van de regionale ronde van de Zorginnovatieprijs. Foto: Provincie Zuid-Holland/Remco Zwinkels
Frank den Hertog van het RIVM vraagt zich af of snackbars wel het echte probleem zijn. De meeste mensen kopen vooral ongezond eten in supermarkten. Kan het aanbod van snackbars én supermarkten niet gezonder? Naast de wetenschappers moet je de bewoners als expert vragen, oppert psycholoog Lennart: vraag hén naar adviezen voor een gezonde leefstijl, dat zorgt voor meer draagvlak voor leefstijlverandering.
Isa van Rijswijk, buurtsportcoach van Bewegen Werkt.
‘Mijn werkterrein is de Haagse buurt Loosduinen waar bijna de helft van de bewoners 50-plus is. Ik stimuleer ouderen om meer te bewegen en hiervoor onderzoek ik wat er nodig is. Senioren hebben vaak andere wensen dan jongeren. Ze hoeven bijvoorbeeld voor zichzelf geen voetbalveld, maar willen vooral goed openbaar vervoer of andere transportmogelijkheden om naar een bos of park te kunnen gaan. De Healthy Society Map kan mij toegang geven tot waardevolle onderzoeksinformatie die ik direct kan toepassen in de praktijk.’
Suikertaks nodig
Uit de brainstorm van de andere groepjes komen ook tal van goede ideeën voor een lokale en landelijke aanpak. Een suikertaks en lagere btw op groente en fruit maken het aantrekkelijker om gezond voedsel te kopen. En naast betere voeding moet vooral meer beweging gestimuleerd worden. Sommige bewoners voelen zich geremd door hun betonnen omgeving, smalle en kapotte stoepen en onveiligheid op straat, merkt een deelnemer op. De nu slecht scorende buurten moeten dus groener en veiliger worden. De Buisonjé is blij met alle suggesties: ‘De adviezen maken duidelijk dat we ook nadrukkelijk de bewoners als experts moeten betrekken om samen de buurt te verbeteren. En snackbars zijn niet per se slecht, als het aanbod maar gezonder is.’
Frank den Hertog, wetenschappelijk medewerker van het RIVM. ‘Ik kom hier om inspiratie op te doen. Gemeenten en provincies vragen het RIVM naar instructies voor een gezondere omgeving. Daarom werk ik aan een landelijke online kennisbank die alle versnipperde informatie over de leefomgeving toegankelijk maakt. Voor Zuid-Holland kan ik nu verwijzen naar de Healthy Society Map. Kennis en bewustzijn van de gevolgen van de inrichting van een buurt moeten overal aanwezig zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor medewerkers van gemeentelijke grondbedrijven. Zij moeten ervoor waken dat grond wordt verkocht aan een partij die een gebied alleen maar versteent.’
De gevolgen van de sloophamer
Naast de diverse workshops zijn er ook lezingen van onder andere psycholoog Semiha Denktaş van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze wijst op het belang van slim ingerichte openbare ruimten die contacten en bewegingen haast automatisch stimuleren. ‘Een goede gezondheid begint vooral in de buurt en niet in de spreekkamer van de dokter.’ Zo kan een levensgroot schaakbord op een plein zorgen voor waardevolle ontmoetingen en nemen mensen sneller de trap als de treden aangeven hoeveel calorieën je na beklimming verbrandt. Journalist en sociaalgeograaf Floor Milikowski wijst op de schrijnende gevolgen van de sloophamer, zoals in de Rotterdamse Tweebosbeurt. Bewoners vormden samen een hechte buurt, maar na de sloop kon niet iedereen terug en namen vermogender Rotterdammers hun plek in. ‘De sloophamer maakt meer kapot dan je lief is’, merkt een deelnemer in de zaal zachtjes op.
Tijdens dit festival op 16 februari in het Provinciehuis in Den Haag won de app Momo BedSense de regionale ronde van de Zorginnovatieprijs. De app is gekoppeld aan een bedsensor onder het matras. Zorgverleners kunnen zo direct zien welke bewoners zorg nodig hebben.
Bannerfoto: Provincie Zuid-Holland/Remco Zwinkels