Managen onzekerheid sleutel tot succes professionals in wijkteams
De decentralisaties in het sociaal domein hebben ervoor gezorgd dat in de meeste Nederlandse gemeenten wijkteams zijn gekomen. Deze wijkteams moeten zorg en ondersteuning dichter bij de burger brengen en zorgen voor maatwerk. Dit vraagt een andere manier van werken van professionals. Het proefschrift ‘Understanding uncertainty’ van Bernard Bernards kijkt naar de onzekerheidservaringen van professionals in wijkteams. De verdediging is op 19 april.
Wat is de belangrijkste conclusie uit het onderzoek?
Bernard Bernards: ‘In de bestuurskundige, maar bijvoorbeeld ook de psychologische literatuur worden vaak de negatieve aspecten van onzekerheid benadrukt. Daarnaast zien we dat bestuurders onzekerheid vaak spannend vinden, omdat het de organisatie minder voorspelbaar maakt. In het proefschrift richt ik me echter op hoe professionals onzekerheid ervaren en kwam ik erachter dat onzekerheid voor hen juist van meerwaarde kan zijn. Zo kan onzekerheid interpretatieruimte bieden, die door de professionals benut kan worden om innovatie en maatwerk tot stand te brengen. Hiervoor is het wel cruciaal dat de professionals voldoende ondersteuning van hun teamleider ervaren. In de laatste deelstudie concludeer ik dat de positieve effecten van onzekerheid voor professionals zich alleen voordoen als zij zich voldoende ondersteund voelen door hun teamleider.’
Wat was jouw persoonlijke drijfveer om dit te onderzoeken?
‘Wat mij direct in dit promotietraject aansprak is dat het in samenspraak met de gemeente Den Haag werd vormgegeven. Het is aan de ene kant een grote wetenschappelijke vraag – onzekerheid relateert aan de veranderde rol van de bureaucratie in de samenleving; wat verwachten we van de overheid in de samenleving en welke impact heeft dat op professionals? Aan de andere kant is het ook heel praktisch en heb ik elk deelonderzoek kunnen vertalen naar praktijkaanbevelingen. Dat vind ik een heel mooie combinatie.’
Hoe heb je het proces om te promoveren ervaren?
‘Ik heb het ervaren als een uitdagende, maar ook hele leuke tijd. Wat ik uitdagend vond is dat je uiteindelijk altijd wordt teruggeworpen op jezelf. Van theoretische puzzels en uitdagingen met statistische analyses tot samenwerking met de praktijk: uiteindelijk is het mijn proefschrift en ben ik degene die de keuzes moet maken. Tegelijkertijd heb ik het dus ook als een hele leuke tijd ervaren. Het is een voorrecht om vijf jaar lang onderzoek te mogen doen naar een thema dat míj interesseert. Ik heb met hele leuke collega’s mogen werken en veel kansen gekregen om mijzelf te mogen ontwikkelen en te blijven leren.
Zo heb ik deelgenomen aan het Europaeum programma. Dat is een tweejarig trainingsprogramma dat zich richt op de rol van de wetenschap in het maatschappelijk debat en op persoonlijke ontwikkeling buiten het wetenschappelijk domein. Ik heb niet alleen veel geleerd van het programma zelf, maar zeker ook van de uitwisseling met zo’n 30 andere promovendi uit heel Europa. Ook heb ik het heel inspirerend gevonden dat ik gedurende het promotietraject altijd onderwijs heb mogen verzorgen, waarbij ik gaandeweg het promotietraject de bevindingen van mijn onderzoek steeds meer kon gebruiken in mijn onderwijs.’
Wat gaat de gemeente Den Haag doen met de resultaten uit je onderzoek?
‘Ik heb de gemeente Den Haag tussentijds steeds op de hoogte gehouden van de bevindingen van de deelonderzoeken door middel van presentaties en ‘factsheets’. Die factsheets bieden een korte samenvatting van de belangrijkste onderzoeksbevindingen en handelingsperspectieven voor de praktijk: wat kunnen professionals, teamleiders en beleidsmakers met mijn onderzoek? De samenwerking met de gemeente Den Haag stopt niet met het einde van het promotietraject. Ik voer – samen met collega’s – nog steeds onderzoeksprojecten uit bij de gemeente én we gaan gezamenlijk een nieuw promotietraject vormgeven waarbij ik mag optreden als dagelijks begeleider en copromotor van de nieuwe promovendus. In dit nieuwe promotietraject zoomen we dieper in op maatwerk en gaan we nader in op de rol van leiderschap. Waar ik in mijn proefschrift heb gekeken naar de rol van de teamleiders van professionals gaan we nu de hele leiderschapsketen analyseren: we gaan onderzoeken hoe leiderschap in alle lagen van de organisatie vorm krijgt en hoe er wederzijdse beïnvloeding plaatsvindt tussen die lagen.’
Wie of welke organisatie zou je aanraden jouw proefschrift te lezen?
‘Een grote meerderheid van de Nederlandse gemeenten werkt met wijkteams. Heel vaak grijpen ze terug op beleidswijzigingen of structuurveranderingen als ze hun wijkteams willen ontwikkelen. Dit proefschrift laat zien dat juist managementoplossingen het verschil maken: investeren in leiderschap en samenwerking in het team zorgt ervoor dat professionals goed met onzekerheid kunnen omgaan en opbloeien in hun werk.’
De promotie vindt plaats op woensdag 19 april, 16.15 uur, in het Academiegebouw in Leiden en is tevens via een livestream te volgen.