Psychologen op Lowlands Science: is een psychedelische ervaring op te wekken met virtual reality?
Wonderlijke planten, duizelingwekkende patronen en pulserende klanken: Leidse wetenschappers onderzoeken op het festival Lowlands wat de effecten zijn van een virtuele psychedelische trip op lichaam en geest. Waarom is dat mogelijk interessant voor therapieën?
Een trip met de Magic MushVroom, zo heet het bijzondere experiment dat het team psychologen deze zomer gaat uitvoeren op het festival Lowlands in Biddinghuizen. Hoofdonderzoeker is Michiel van Elk die normaal gesproken onderzoekt wat de effecten zijn van geestverruimende middelen zoals paddo’s, truffels en MDMA en wat ze met de hersenen doen. Met een groot team gaat hij nu testen wat de effecten zijn van een virtuele psychedelische ervaring.
VR-trip
De vrijwillige deelnemers krijgen een VR-headset op die hen meevoert in een wonderlijke wereld van planten en patronen en is vormgegeven door kunstenaarscollectief Plant Fictions. De beelden en geluiden zijn gebaseerd op omschrijvingen van trip-ervaringen. Van Elk: ‘Tijdens de sessie meten we met sensoren de hartslag en de huidgeleiding van de deelnemers. Na afloop vullen ze vragen in over al dan niet eerdere ervaringen met drugsgebruik, hun persoonlijkheid en hoe ze deze VR-ervaring beleefden.’
‘Het grote voordeel is dat er geen enkele stof in het bloed terechtkomt en de kijker eenvoudig kan stoppen door de ogen te sluiten.’
Primeur op Lowlands
Lowlands Science is inmiddels een vast programmaonderdeel van het razendsnel uitverkochte muziekfestival. Ieder jaar kunnen onderzoekers een voorstel indienen om een wetenschappelijk experiment uit te voeren met de festivalbezoekers als proefpersonen. Slechts een handvol onderzoeken krijgt een plek. Van Elk is blij met deze uitverkiezing. ‘Fantastisch dat ons onderzoek begint op Lowlands, waar zoveel diverse mensen samenkomen. Het experiment is het begin van een grote studie die we komende jaren gaan uitvoeren.’
Ga je ook naar Lowlands en wil je meedoen aan het onderzoek? Kom naar het terrein van Lowlands Science, vlakbij het Alpha-podium. De onderzoekers staan er van 18 t/m 20 augustus van 12.00 tot 20.00 uur. Op 20 augustus geeft Michiel van Elk om 16.45 uur hier ook een flitscollege over zijn onderzoek.
De werking van echte psychedelica
Dat het team zo nieuwsgierig is naar de beleving van een virtuele trip heeft alles te maken met de impact van echte psychedelica zoals LSD en MDMA. Deze middelen kunnen, als ze zorgvuldig gebruikt worden, de gebruiker in een andere staat van bewustzijn brengen waardoor deze zijn leven en problemen even in een ander perspectief ziet. Het bewustzijn wordt als het ware even opgeschud, aldus Van Elk. De gebruiker kan tijdelijk loskomen van zijn ingesleten piekerpatronen en openstaan voor nieuwe denkpaden.
Behandeling ernstige depressie en ptss
Vanwege die loswrikkende effecten lopen er nu wereldwijd verschillende klinische proeftrajecten waarin mensen met een ernstige depressie of posttraumatische stressstoornis (ptss) begeleid een kleine dosis van bijvoorbeeld MDMA krijgen. Er zijn hoopvolle resultaten, bijvoorbeeld bij militairen met ptss, maar tegelijkertijd kleven er ook diverse nadelen aan en is er nog veel onderzoek nodig, benadrukt Van Elk. Daarom is het interessant om te onderzoeken in hoeverre mensen ook ontvankelijk zijn voor een virtuele trip. ‘Met als groot voordeel dat er geen enkele stof in het bloed terechtkomt en de kijker eenvoudig kan stoppen door de ogen te sluiten of de headset af te doen als het te heftig wordt.’
Onderzoek in een kolkende menigte
Terug naar het experiment: hoe doet het team onderzoek in een kolkende menigte waarvan een aardig deel vermoedelijk al in hogere festivalsferen is? Lowlands Science staat op een afgebakend terrein en we testen alleen tussen 12.00 en 20.00 uur, aldus Van Elk. De deelnemers krijgen eerst een intake voordat ze mee mogen doen. Hierin moeten ze onder andere aangeven of ze de laatste uren alcohol en/of drugs hebben gebruikt en hierop worden ze ook getest. ‘Deelnemers hoeven niet per se nuchter te zijn, maar ze moeten wel goed in staat zijn om mee te doen. Het team kan zo ook onderzoeken in hoeverre de al geconsumeerde middelen van invloed zijn op de beleving. We beginnen al om 12.00 uur, dus ik denk dat er ook genoeg nuchtere mensen zullen meedoen aan het onderzoek.’
In 2021 publiceerde Michiel van Elk zijn boek 'Een nuchtere kijk op psychedelica' over de effecten van geestverruimende middelen. In 2016 deed hij ook mee aan Lowlands Science met zijn onderzoek ‘Trippen met de Godhelm’. Daarbij kregen deelnemers een omgebouwde scooterhelm op, die door stimulatie van hun brein mystieke ervaringen kon opwekken.
Beeld: Plant Fictions
Tekst: Linda van Putten