Universiteit Leiden sluit zich aan bij landelijke 113-campagne: ‘Praten over zelfdoding mág spannend zijn’
Praten over suïcidale gedachten is belangrijk, maar allesbehalve gemakkelijk. Om dit lastige onderwerp bespreekbaar te maken voor studenten en medewerkers organiseert de universiteit een actieweek aansluitend op de landelijke campagne ‘1K Z1E J3’ van Stichting 113 Zelfmoordpreventie. ‘Het ergste wat je kunt doen, is het er niet over hebben.’
In Nederland overlijden elke dag mensen door zelfdoding en onder jongeren van 10 tot 25 jaar is het zelfs doodsoorzaak nummer 1. Toch rust er op het onderwerp nog steeds een taboe. Terwijl uit onderzoek juist blijkt dat praten over suïcidale gedachten helpt en mogelijk levens kan redden.
De Universiteit Leiden wil voor al haar medewerkers en studenten een veilige, gezonde en betrokken gemeenschap vormen. ‘Maar ook binnen onze universiteit komt het helaas voor dat medewerkers of studenten het leven niet zien zitten’, zegt rector magnificus Hester Bijl. ‘Laten we oog hebben voor elkaar en een gesprek beginnen als we zien dat iemand het moeilijk heeft. Ik ondersteun van harte het initiatief van Stichting 113. Het is belangrijk de omgeving van mensen met gedachten aan zelfdoding te stimuleren om het lastige gesprek erover aan te gaan.’
Gesprekskoekjes
Met verschillende acties in de week na World Suicide Prevention Day op zondag 10 september wil de universiteit stilstaan bij moeilijke onderwerpen zoals zelfdoding, depressie en wanhoop. Zo vindt er een lezing over suïcidepreventie plaats met wetenschappers van Stichting 113 en hoogleraar Veiligheid en Interventies Marieke Liem. Daarnaast worden er gedurende de week bij verschillende faculteiten ‘gesprekskoekjes’ en gele lintjes uitgedeeld als ijsbreker om een ander eens te vragen hoe het gaat. De gele lintjes zijn een symbool van hoop, waarmee je laat zien dat je wilt helpen om te voorkomen dat mensen eenzaam en radeloos een einde aan hun leven maken. Ook krijgen studenten en medewerkers de kans om te oefenen met het voeren van lastige gesprekken op een speciaal 113-bankje bij Studentencentrum Plexus.
‘Durf door te vragen over zelfdoding, ook als het heel concreet wordt.’
De actieweek sluit aan bij de landelijke ‘1K Z1E J3’ (ik zie je) campagne van Stichting 113 Zelfmoordpreventie, waar de Universiteit Leiden al langer mee samenwerkt. Het is cruciaal dat universiteiten aandacht hebben voor dit onderwerp, zegt Renske Gilissen, manager onderzoek bij de stichting. ‘Want we zien een stijgende lijn in het aantal zelfdodingen onder jongvolwassenen. Eén duidelijke oplossing is er helaas niet, omdat suïcide zelden maar één oorzaak heeft en de aanleiding voor iedereen anders is. Het is gewoon een heel complex probleem. Maar het ergste wat je kunt doen, is het er niet over hebben. Daarom is het zo belangrijk dat naast ouders ook docenten en studentbegeleiders het gesprek over zelfdoding aan kunnen gaan. Durf door te vragen, ook als het heel concreet wordt. Op onze website kun je hier eventueel een gratis online training voor volgen. Je kunt ook samen naar de huisarts gaan of anoniem 113 bellen als je je zorgen maakt.’
Bankjes op de campus
Tijdens de actieweek en in de weken daarna worden er zogeheten 1K Z1E J3-bankjes bij verschillende universiteitsgebouwen geplaatst: een plek om even de tijd te nemen voor elkaar en te horen hoe het werkelijk met iemand gaat. De FGGA plaatste deze zomer als eerste Leidse faculteit al een 1K Z1E J3-bankje in de tuin van het Haagse Wijnhaven-gebouw. Je herkent de bankjes aan een gouden plaquette met de tekst: ‘Een goed gesprek begint met iemand écht zien.’
Maar een bankje alleen maakt het praten over negatieve gevoelens of zelfdoding nog niet eenvoudig. Studenten en medewerkers die op 11 september rond het middaguur plaatsnemen op het 1K Z1E J3-bankje in de binnentuin van Studentencentrum Plexus kunnen in gesprek gaan met de jongens van We zien mekaar. Deze stichting is opgericht door een Leidse vriendengroep die zelf twee keer onverwacht te maken kreeg met zelfdoding. De mannen verloren hun vriend Ian in 2016 en vorig jaar stapte ook vriend Martin plots uit het leven. Met de stichting hopen de vrienden de herinnering aan Ian en Martin levend te houden en mentale gezondheid onder jongeren beter bespreekbaar te maken.
‘Van buiten merk je het niet’
‘Ons doel is bijdragen aan een generatie die het gesprek voert over hoe het écht met ze gaat’, zegt voorzitter Tim Zuidberg. ‘Zelf hebben wij destijds namelijk totaal niet doorgehad dat zowel Ian als Martin worstelden met het leven. Als je van buiten niets aan iemand merkt, lijkt de urgentie om een gesprek te voeren laag, terwijl die misschien juist wel heel hoog is.’
De vrienden nodigen studenten en medewerkers daarom uit om samen met hen te sparren over hoe je een gesprek aangaat over hoe het echt met je gaat, of als je je zorgen maakt over iemand of zelf met negatieve gevoelens worstelt. ‘En uiteraard mag je ook naast ons komen zitten als je helemaal top in je vel zit’, zegt bestuurslid Arie van der Deijl. ‘We hopen vooral bij te dragen aan meer bewustzijn over hoe belangrijk het is om met elkaar te delen hoe het gaat, ook als je met vervelende gevoelens worstelt.’
Gesprekken tussen jonge mannen gaan vaak over weekendplannen en voetbaluitslagen. En de vraag hoe het gaat wordt automatisch beantwoord met “Goed”.
Luisterend oor
En dat is niet eenvoudig, weten de vrienden uit ervaring. Gesprekken tussen jonge mannen gaan al snel over weekendplannen en voetbaluitslagen en de vraag hoe het gaat wordt steevast automatisch beantwoord met “Goed”. Hun advies om dit te doorbreken is bijvoorbeeld om te vragen hoe de afgelopen tijd voor iemand is geweest en wat hij of zij allemaal heeft gedaan. ‘En we zijn in gesprekken met anderen al snel geneigd om met allerlei oplossingen te komen’, zegt Van der Deijl. ‘Dan vertelt iemand over een probleem en zeg je: “Oké, maar heb je dit al geprobeerd, en dat?” Maar soms is dat juist helemaal niet waar iemand op zit te wachten. Soms willen mensen gewoon een luisterend oor.’
Wat als studenten en medewerkers het spannend vinden om op zo’n bankje in gesprek te gaan over negatieve gevoelens of suïcide? ‘Nou, dat kunnen we ons heel goed voorstellen’, zegt Zuidberg. ‘Want wij vinden het zelf ook spannend. En dat mógen deze gesprekken ook zijn: ze vragen toch om een soort kwetsbaarheid. Wat misschien helpt: wij zijn ook geen professionals, maar een groep jongens van rond de dertig die dit nu eenmaal hebben meegemaakt. Wie weet kunnen we van elkaar leren.’
Programma actieweek ‘1K Z1E J3’ (11 t/m 15 september 2023)
- Gedurende de hele week worden op verschillende faculteiten en universitaire gebouwen gesprekskoekjes uitgedeeld. Gebruik het koekje als bruggetje om eens te vragen hoe het gaat aan iemand waarvan jij denkt dat deze persoon het nodig heeft.
- Maak je je zorgen over iemand, maar vind je het lastig om een gesprek over negatieve gevoelens te openen? Neem 11 september tussen 11.00 en 13.00 uur plaats op het 1K Z1E J3-bankje in de binnentuin van Studentencentrum Plexus en oefen samen met de vrienden van Stichting We zien mekaar.
- Op 12 september om 12.00 uur organiseert Stichting 113 Zelfmoordpreventie samen met hoogleraar Veiligheid en Interventies Marieke Liem een lezing over suïcidepreventie in Den Haag. Tijdens de bijeenkomst krijg je meer inzicht in belangrijke feiten en cijfers over zelfdoding en bruikbare oplossingen.
- Dit najaar organiseert de universiteit samen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie een webinar voor onder meer studieadviseurs, leidinggevenden en well-being officers. Het webinar behandelt de vraag hoe je anderen tot steun kan zijn en het gesprek kan openen. Meer informatie volgt binnenkort.
- In navolging op de campagne biedt de universiteit een Suïcidepreventie training ‘Gatekeeper’ aan voor medewerkers en studentbegeleiders die zich verder willen bekwamen op het gebied van zelfmoordpreventie. Geïnteresseerden kunnen hun interesse aangeven via secretariaat@sea.leidenuniv.nl.
Heb jij zelf hulp nodig?
Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch 0800-0113. De gesprekken met 113 zijn anoniem en vertrouwelijk.
Ben je in levensgevaar? Bel meteen 112.
Wil je ergens anders over praten? Dan kun je terecht bij de studentenpsychologen. De studentenpsychologen bieden kortdurende begeleiding bij zowel studie- als persoonlijke problemen. Let op: voor diagnostiek of langdurige hulp, neem dan contact op met je huisarts voor een verwijzing.
Tekst: Evelien Flink
Bannerfoto: Stichting 113 Zelfmoordpreventie