Hoe livebloggers balanceren tussen snelheid en geloofwaardigheid
Promovendus Sebastiaan van der Lubben schreef zelf liveblogs over de Leidse politiek. Maar hoe doe je dat, zo onmiddellijk een gebeurtenis verslaan? ‘Je hebt geen tijd om daarover na te denken terwijl je ermee bezig bent.’ Er bleek nog veel onbekend over dit relatief nieuwe journalistieke genre.
Liveblogs zijn erg populair, zowel bij journalisten als bij het publiek. Het journalistieke genre biedt een makkelijke manier om snel updates te geven over een ontwikkelende nieuwsgebeurtenis. Ondanks de populariteit is er ook veel kritiek, want hoe zeker is informatie over een gebeurtenis die nog niet voorbij is? Kan je als journalist zo snel geloofwaardige informatie leveren, en hoe ga je met die onzekerheden om?
Voor zijn onderzoek heeft Van der Lubben onder andere livebloggende journalisten geïnterviewd en een aantal liveblogs minutieus geanalyseerd. Daaruit blijkt dat livebloggers continu afwegingen maken over de relevantie en zekerheid van informatie. ‘Als je onmiddellijk nieuws maakt, moet je snel besluiten wat je wel en niet meeneemt. Je moet dus in korte tijd bepalen of informatie relevant is. Vervolgens moet je ook nog beoordelen hoe geloofwaardig de informatie is. Weet je zeker dat het klopt?’
Is informatie wel relevant, maar onzeker? Dan gaan livebloggers door middel van hun taalgebruik rechtvaardigen dat ze iets melden. ‘Ze halen er veelal formele bronnen bij en gebruiken pas ooggetuigen als ze er meer hebben die hetzelfde hebben gezien. Ze beschrijven dat informatie nog niet zeker is, maar mogelijk wel erg belangrijk. Of ze leggen de onzekerheid bij een bron, door duidelijk te melden bij wie de informatie vandaan komt.’
Liveblogs tijdens coronacrisis
Van der Lubben onderzocht ook waarom mensen liveblogs lazen in het begin van de coronacrisis. ‘Uit eerdere onderzoeken bleek juist dat mensen tijdens een crisis in eerste instantie meer nieuws volgen, om na enige tijd te mijden, omdat het blijven volgen van onzeker nieuws negatieve mentale gevolgen kan hebben. Maar tijdens de coronaperiode ging een selecte groep meer nieuws consumeren omdat ze hun onzekerheid wilden wegnemen. In mijn promotieonderzoek zagen we dat een groep van zo’n 12 procent van de ondervraagde nieuwsconsumenten liveblogs bleef raadplegen voor informatie over COVID-19. Dat heeft ons wel verbaasd. Wat ik mij afvroeg: waarom doen mensen dat met een vrij onzeker medium zoals een liveblog? Je kunt dan beter een journalistiek genre kiezen dat wat meer zekerheid biedt, zou je denken.’
Nieuwsjunks
Het is een groep die ook wel wordt bestempeld als ‘nieuwsjunks’, mensen die verslaafd zijn aan nieuws. ‘Die groep consumeert veel nieuws, en is ook kritisch op de kwaliteit ervan. Maar ondanks die kritiek blijven ze wel de ‘shotjes’ nemen die de liveblogs bieden. Het nieuws volgen wordt dan een routine, waarbij gebruikers steeds eventjes dezelfde apps openen.’
Lessen voor journalisten
Wat is de belangrijkste les die journalisten uit zijn proefschrift kunnen leren? Van der Lubben: ‘Als je gebruikmaakt van een bepaald genre, zoals een liveblog, moet je altijd blijven checken of je voldoet aan de verwachtingen van je publiek. Een liveblog is eenvoudig te maken en staat vaak tussen de best gelezen artikelen, maar wordt bij veel mediaorganisaties nooit geëvalueerd. Dat is zonde. Zo’n liveblog trekt op een dag soms anderhalf miljoen bezoekers. Je kunt bruikbare lessen ophalen door regelmatig met de lezers te praten. Zeker lezers van liveblogs.’
Livebloglezers zijn ‘bijna professionele journalisten’
Livebloglezers zijn ‘bijna professionele journalisten’, zo ziet Van der Lubben. ‘Die gaan foutjes er toch uithalen, dus je moet zo feitelijk mogelijk het nieuws brengen. De lezers willen weten waarom je een bepaalde bron wel of niet gebruikt. Praat met die volgers, vraag naar hun verwachtingen en leg uit waarom je bepaalde keuzes maakt. Dat is extra informatie die waardevol is voor lezers.’
Regionale radio
Na zijn promotie wil Van der Lubben onderzoek gaan doen naar de vorming van streekomroepen. ‘Met mijn promotieonderzoek heb ik geprobeerd om makers, via de inhoud, te koppelen aan de gebruikers van liveblogs. Nu ga ik kijken naar de makers, content en gemeenschappen van regionale radio. Regionale journalistiek is de mooiste journalistiek die er is. Je staat als journalist midden in de gemeenschap. Als je het fout doet, heb je de volgende dag de slager aan je bureau staan. Dat kan alleen regionaal, waar je echt contact hebt met je doelgroep. Iedereen kijkt altijd naar De Groene Amsterdammer en de Volkskrant, maar het lijkt me echt heel saai om daar te werken: je staat op grote afstand van je publiek. Dat mag je gerust opschrijven.’
Sebastiaan van der Lubben was in het verleden docent Internetjournalistiek bij de master Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit Leiden. Momenteel werkt hij als docent en onderzoeker bij het Journalism Lab van de Hogeschool Utrecht.
Tekst: Tom Janssen
Bannerfoto: Unsplash/Brian McGowan