Cvb update: donkere wolken boven geesteswetenschappen
Het kabinet-Schoof heeft de rijksbegroting gepresenteerd. Zoals verwacht krijgt het hoger onderwijs te maken met zeer forse bezuinigingen. Het college van bestuur gaat de komende tijd regelmatig in op de gevolgen van dit in hun ogen onverantwoorde beleid.
De Faculteit Geesteswetenschappen moet vanwege oplopende tekorten waarschijnlijk fors snijden in opleidingen en in vakken. Dat kan betekenen dat opleidingen verdwijnen of worden samengevoegd. Reorganisatie en het schrappen van banen kunnen niet worden uitgesloten. In deze plannen zijn de kabinetsplannen om stevig te bezuinigen op het hoger onderwijs nog niet meegenomen.
Rector Hester Bijl: ‘We zijn geschrokken van de donkere wolken die zich samenpakken boven de faculteit. We steunen de faculteit – het bestuur, de medewerkers en studenten – in deze moeilijke tijd en denken mee. Uitgangspunt is de schade zoveel mogelijk te beperken.’
De faculteit kampt met teruglopende studentenaantallen, wat de financierbaarheid van kleinere opleidingen en kleine vakken problematisch maakt. Binnen de faculteit zijn diverse commissies al bezig geweest met het maken van plannen en de instituten zijn ook nauw betrokken. Op dit moment gaat het nadrukkelijk nog om scenario’s die nog met de medezeggenschap en het CvB worden besproken. Er is nog niets definitief besloten.
In het voorliggende plan van het faculteitsbestuur ligt de nadruk op minder onderwijs – minder inzet van docenten – en meer gezamenlijke vakken in alle opleidingen. Niet alleen moeten de huidige tekorten worden opvangen, maar ook moet de langetermijnvisie op de geesteswetenschappen in Leiden worden bewaakt. Uitgangspunt is dan ook dat de kenmerkende breedte van de Leidse geesteswetenschappen moet blijven bewaard.
De direct bedreigde opleidingen zijn de bachelor African Studies en de bachelor Latin American Studies – opleidingen die te klein zijn geworden om zelfstandig te kunnen blijven bestaan. Decaan Mark Rutgers legt uit: ‘Het onderwijs op deze terreinen verdwijnt niet geheel, maar zal worden voortgezet binnen de brede opleiding International studies. Daarnaast zullen Chinees, Japans, Koreaans en Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies worden samengevoegd in een nieuwe bacheloropleiding, ‘Aziëstudies’. Dat moet een betere positie in de toekomst opleveren.’
Onderwijs in de Europese talen en culturen die zo belangrijk zijn voor de samenwerking met onze buurlanden, en die bijvoorbeeld ook in het voortgezet onderwijs worden gegeven (hiervoor zijn gekwalificeerde leerkrachten nodig) zouden moeten fuseren. Rutgers: ‘De huidige zelfstandige opleidingen Duits, Frans en Italiaans zouden dan opgaan in een nieuwe bachelor Europese talen en culturen. Dit is een onderwerp van overleg met de zusterfaculteiten in het land.’
‘Niet alleen studentenaantallen lopen terug bij FGW, studenten halen minder studiepunten en het aantal promoties neemt af, terwijl de loonkosten stijgen’, legt hij uit. ‘In 2025 zou daardoor bij de faculteit een tekort kunnen ontstaan van bijna 6 miljoen euro op jaarbasis.’
Dit is nog exclusief de vergaande bezuinigingen die het kabinet heeft aangekondigd (zie deze blog voor meer informatie hierover – red.) via onder meer de rem op instroom van internationale studenten en beperking van Engelstalige opleidingen via de Wet Internationalisering in Balans. Dit heeft waarschijnlijk grote gevolgen voor (onder meer) FGW, maar de effecten hiervan zijn nog niet helemaal duidelijk. De verwachting is dat alle faculteiten hierdoor flink zullen worden getroffen.
Hester Bijl waarschuwt voor de gevolgen voor de samenleving. ‘Veel van de talen-en culturenopleidingen zijn uitermate belangrijk voor de kennis van regio’s die het nu juist zo moeilijk hebben. Kijk naar het huidige ernstige conflict in het Midden-Oosten. Bij de opleidingen Midden-Oostenstudies zouden de belangrijke specialisaties zoals Arabisch, Perzisch, Turks, Islamstudies, Hebreeuws en Moderne Midden-Oostenstudies flink worden ingekrompen. Het is erg pijnlijk dat dit nodig is.’
Rutgers vult aan: ‘Maar de faculteit Geesteswetenschappen wil de expertise nadrukkelijk wel in stand houden. Waar halen politici, onderhandelaars, hulpverleners en andere specialisten die willen helpen de crisis op te lossen hun kennis anders vandaan?’
Bijl besluit: ‘We blijven strijdbaar en we gaan samen met de faculteit proberen de schade voor onze medewerkers en studenten en daarmee voor de samenleving als geheel zoveel mogelijk te beperken.’