Alex Geurds nieuwe hoogleraar Midden-Amerikaanse archeologie: ‘Een leerstoel als verbindende kracht’
Met de benoeming van Alex Geurds tot hoogleraar Midden-Amerikaanse archeologie krijgt een bestaand zwaartepunt binnen de faculteit een nieuwe impuls. ‘De leerstoel biedt kansen om dwarsverbanden te leggen, over departementen en disciplines heen.’
Inhoudelijke richting
Voor Geurds voelde het moment van benoeming als een eindpunt van een lang traject. ‘Het is geen verrassing in de klassieke zin. Je bent anderhalf jaar onderweg, het komt stap voor stap dichterbij. Maar op het moment dat het daadwerkelijk rond is, voelt het natuurlijk wél bijzonder.’
Hoewel de procedure standaard en grondig was — met externe referenties, een loopbaancommissie en benoemingsadviesgesprekken — benadrukt Geurds dat het niet alleen om zijn persoon draait. ‘Zo’n leerstoel is nooit een individueel platform. Het weerspiegelt waar de faculteit zich inhoudelijk op wil richten.’
Samenbrengen
De leeropdracht is bewust breed geformuleerd. ‘Het gaat mij niet om een exacte geografische afbakening,’ legt Geurds uit. ‘Het begrip ‘Midden-Amerika’ is een provocatie: een poging om regio’s die vaak los van elkaar worden onderzocht, weer samen te brengen. In de jaren ’50 spraken we nog over de Archaeology of Middle America. Dat is verdwenen, maar ik zie daar opnieuw waarde in.’
Door vanuit één leerstoel zowel Mesoamerika als het gebied van zuidelijk Centraal America en delen van Colombia te bestuderen, hoopt Geurds meer samenhang te brengen in het onderzoeksveld. ‘Niemand is expert over die hele drie miljoen vierkante kilometer. Maar we kunnen wel kijken naar breed gedeelde materiaalcategorieën en ook de vraag stellen waarom zich hier zowel zeer hoge kortstondige pieken van maatschappelijke complexiteit voordeden als ook vele eeuwen van stabiele gemeenschappen. Soms op een dag voetreis van elkaar verwijderd.’ Bovendien is, begin jaren 80, de facultaire expertise op dit deel van de wereld levensvatbaar gemaakt door Maarten Jansen en het is ook waardevol om dit naar de toekomst toe te bestendigen.
Geen soloproject
Geurds benadrukt dat hij de leerstoel niet als een hiërarchisch vehikel ziet. ‘Ik wil absoluut niet de hoogleraar zijn die vertelt wat anderen moeten doen. Er is zóveel expertise op het gebied van Midden-Amerika in Leiden – van archeologen tot taalkundigen. Het zou mooi zijn als we onder deze leerstoel af en toe samenkomen, bijvoorbeeld voor lezingen. Dan zie je dat mensen energie krijgen van een dergelijk informeel gedeeld kader.’
Ook samenwerking met facultaire collega’s zoals Alejandra Roche Recinos of Marin Berger en Mariana Françozo is volgens hem vanzelfsprekend. ‘Iedereen heeft zijn eigen visie en focus. Maar als we kansen zien voor studenten of onderwijs, zoeken we elkaar op.’
Breder dan archeologie
De leerstoel kan ook bruggen slaan buiten het instituut, denkt Geurds. ‘Er liggen mooie mogelijkheden bij het Naturalis Biodiversity Center, bij het Wereldmuseum, of bij andere collecties hier in Leiden. Denk aan stages, onderwijsprojecten, veldwerk. De leerstoel kan daar een verbindende schakel in zijn.’
Bovendien is er een strategisch belang. ‘Binnen de faculteit vertegenwoordigt deze leerstoel een belangrijk buiten-Europees perspectief. Dat biedt een noodzakelijke balans in het onderwijs en onderzoek. Het begrip World Archaeology moet immers ook steeds weer kritisch belicht worden.’
Vooruitkijken
Wat hoopt Geurds zelf te bereiken met de leerstoel? ‘Voor mij is het belangrijk dat hij werkt voor de mensen om mij heen. Dat we inhoudelijk de ruimte krijgen om buiten traditionele onderzoeksgebieden te denken. Ook om ons te verbinden met de zeer grote expertise in de Midden Amerikaanse landen en zo hopelijk bij te dragen aan het versterken van kennisuitwisseling. En dat we een ankerpunt hebben waarin verbinding en identiteit samenkomen – niet alleen binnen de faculteit, maar ook daarbuiten.’