Alumnus Johan Visser: ‘Handel, werk en beslis met een koel verstand en een warm hart’
Johan Visser is al ruim twintig jaar rechter in het familie- en jeugdrecht én sinds zeven jaar bestuurslid bij de rechtbank Den Haag. Zijn loopbaan begon echter als student bij de rechtenfaculteit in Leiden – wij spraken hem over zijn ervaringen.
Wat voor student was je?
Ik was een vrij serieuze student, deels omdat ik mijn middelbareschooldiploma maar nét had gehaald. Ik stond er rampzalig voor, maar door een godswonder was ik ineens geslaagd. Omdat ik er zo slecht voor stond had ik me voor geen enkele studie ingeschreven. Mijn vader had mij, achter mijn rug om, ingeschreven voor Rechtsgeleerdheid in Leiden.
En dat bleek een goede keus?
De eerste jaren van mijn studie vond ik niet bijzonder inspirerend, ondanks mijn goede cijfers. In de loop van mijn studie werd ik lid van het Gezelschap voor Internationaal Recht. Daar kwam ik in het bestuur en organiseerde ik o.a. een studiereis naar Brussel, Straatsburg en Luxemburg. In 1991 volgde ik een uitwisseling aan Sciences Po in Parijs. Daarnaast behaalde ik een propedeuse Indonesisch, geïnspireerd door mijn jeugd in Indonesië en mijn beheersing van de taal, die ik graag wilde verdiepen. Uiteindelijk koos ik voor de afstudeerrichting Internationaal recht.
Pas tijdens de differentiatiefase, nu de masterfase, begon ik het studeren echt interessant te vinden. In de eerste jaren voelde de opleiding te theoretisch: de raakvlakken met de praktijk ontbraken. De rechtbank was voor mij dan ook een soort black box: ik had er nauwelijks een voorstelling van.
Hoe ben je uiteindelijk dan terechtgekomen bij de rechterlijke macht?
Aan het einde van mijn studie droomde ik ervan om secretaris-generaal van de VN te worden. Na het afstuderen bleek het lastig om een baan in de internationale sector te vinden. Zo rolde ik vanzelf de advocatuur in en begon bij Pels Rijcken, waar ik twaalf jaar werkte aan civielrechtelijke zaken. Vooral op het gebied van aansprakelijkheidsrecht, civiel procesrecht en een klein deel familierecht. Ik specialiseerde mij in de maritieme hoek, met name scheepvaartzaken (aanvaringen/wrak-/olieopruiming).
Na verloop van tijd merkte ik dat het kantoor steeds commerciëler werd, terwijl ik juist meer maatschappelijke impact wilde maken. In die periode stapten ook veel collega’s over naar de rechterlijke macht. In 2003 begon ik met een opleiding tot rechter bij de rechtbank Dordrecht, via een zij-instroomtraject. Dat was erg pittig: ik was 1 dags-RIO (Rechter in Opleiding) en werkte daarbij nog vier dagen per week als advocaat. Per 2005 maakte ik definitief de overstap en begon fulltime als rechter bij dezelfde rechtbank.
Je omschrijft jezelf als een ‘vreemde eend in de bijt’ van rechters. Waarom?
Het klassieke beeld van een rechter is iemand die reflectief en rustig is, met de nadruk op de juiste toepassing van het recht. Dat vraagt om een zekere afstand en ingetogenheid in het benaderen van mensen en problemen. Zelf ben ik explosiever, extraverter en confronterender. Ik probeer mensen te raken via hun emoties.
Mensen worden gedreven door emoties. Als je emotionele arena betreedt opent dat de weg naar een beter (rationeel) gesprek. Als rechter maak ik daar bewust gebruik van. Daarmee verschil ik van collega’s die wat terughoudender omgaan met emoties in de rechtszaal.
Naast rechter ben je ook bestuurslid van de rechtbank. Hoe ziet dat eruit?
We hebben hier een driekoppig bestuur: een president, een niet-rechtelijk bestuurslid en een rechterlijk bestuurslid, die laatste rol vervul ik. Samen zijn we integraal verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de rechtbank Den Haag. Mijn portefeuille omvat onder meer de opleiding van nieuwe rechters, het kwaliteitsbeleid en ook de samenwerking met de Leidse Universiteit, en verder ben ik bestuurlijk portefeuillehouder voor diverse juridisch-inhoudelijke teams in onze rechtbank. In die laatste rol kijk ik met een positief-kritische blik steeds waar het werk slimmer, efficiënter en tijdiger/voorspelbaarder kan.
Wat is je advies voor huidige studenten?
Zoek actief de verbinding tussen studie en praktijk. Oriënteer je zo breed mogelijk op verschillende werkomgevingen: er is méér dan alleen de advocatuur of de Zuidas. De rechtspraak heeft nog veel te winnen door zich beter in de kijker te spelen bij studenten. Er zijn hier heel veel mogelijkheden: bijbanen naast je studie, stages of als werkstudent dan wel een startersfuncties waarmee je een mooi kijkje in de keuken krijgt. Je leert analyseren, kwalificeren en beoordelen, maakt kennis met de rechtspraktijk, je woont zittingen bij en schrijft uitspraken. Allemaal waardevolle kwalificaties voor iedere jurist. Bovendien doe je maatschappelijk relevant werk en draag je écht iets bij.
Tenslotte zei mijn voormalig patroon altijd: ‘Handel, werk en beslis met een koel verstand en een warm hart.’ En dat is helemaal juist.