LUC-studenten veranderen de Geul in een levend laboratorium
LUC-studenten onderzoeken het herstel van de Geul. Met veldwerk en laboratoriumonderzoek bestuderen zij biodiversiteit, waterkwaliteit en de wereldwijde lessen die schuilgaan in een kleine Nederlandse rivier.
Afgelopen voorjaar stonden studenten van de major Earth, Energy and Sustainability van Leiden University College letterlijk tot hun knieën in het stromende water van Zuid-Limburg. Als onderdeel van een langlopend onderzoek naar rivierherstel onder leiding van universitair hoofddocent Paul Hudson deden ze meer dan alleen data verzamelen: ze maakten deel uit van het ecosysteem. Van het lopen langs de oevers van de Geul tot het nemen van sedimentmonsters, het testen van de waterkwaliteit en het analyseren van biodiversiteit. De rivier werd hun levende laboratorium.
Onderzoek naar het herstel van de Geul
De rivier de Geul, een kleine meanderende zijrivier nabij de Belgische grens, is al jaren onderwerp van herstelmaatregelen. Lokale autoriteiten hanteren een hands-off-aanpak. 'De rivier haar gang laten gaan', aldus Hudson. maar de autoriteiten beschikken nauwelijks over data om het effect te begrijpen. Daar vullen LUC-studenten de leemtes op.
'We onderzoeken de geomorfologische en ecologische processen die op gang komen bij rivierherstel,' zegt Hudson. 'Het waterschap meet weinig, en die kenniskloof drijft ons onderzoek.'
Veldwerk: van rivierbedding tot laboratorium
In kleine teams reizen studenten naar Limburg voor sedimentonderzoek, waterkwaliteitsmetingen en biodiversiteitsinventarisaties. Een recent project betrof een afstudeerscriptie over macro-invertebraten in de rivierbodem. Belangrijke indicatoren voor ecologische gezondheid.
In waadpakken verzamelen studenten met netten kleine ongewervelde dieren, brengen deze naar het lab en analyseren de resultaten. Zo draagt ieder bij aan een beter begrip van hoe rivierherstel de biodiversiteit en ecologische veerkracht beïnvloedt.
Inzichten voor wereldwijde milieuvraagstukken
Het wetenschappelijke doel is het begrijpen van erosie, sedimentatie en biodiversiteitsveranderingen, maar het project weerspiegelt ook de missie van Leiden University College om wereldburgers op te leiden.
'Rivieren bundelen alle drukfactoren in een landschap: landbouw, landgebruik, klimaatverandering en meerdere belanghebbenden,' legt Hudson uit. 'Het is confronterend en heel echt.'
Opvallend is dat hydrologische data geen toename in overstromingen laat zien, terwijl veel bewoners denken van wel. Toch draagt deze perceptie bij aan meer draagvlak voor natuurgebaseerde oplossingen zoals rivierherstel.
Ecologisch lijkt de Geul een nieuwe stabiele toestand te hebben bereikt, maar de biodiversiteit blijft laag. De terugkeer van vissen en bevers is hoopvol, maar de diversiteit aan macro-invertebraten herstelt nog niet zoals gewenst.
Onderwijs met een wereldwijde reikwijdte
Voor LUC-studenten is deze ervaring zowel lokaal als mondiaal relevant. De uitdagingen van rivierherstel in Nederland vinden hun weerklank in Brazilië, India en daarbuiten. Deze glocal benadering laat zien dat milieuproblemen universeel zijn, terwijl studenten praktische vaardigheden en beleidsinzicht ontwikkelen.
Of ze nu verdergaan in de milieuwetenschappen, beleid of bij een NGO, deze studenten hebben geleerd kritisch naar data te kijken en de juiste vragen te stellen. Zoals Hudson het zegt: 'Ze nemen niet zomaar iets aan. Ae weten welke vragen ze moeten stellen. Dat is hun superkracht.'