Hutspot, haring en…wetenschap: Kennismaken met Leids onderzoek tijdens 3 October University
Leidens Ontzet staat bol van de tradities en inmiddels is ook de WetenschapsWarenMarkt niet meer weg te denken. Bij verschillende marktkramen konden Leidenaren meer horen over Leids onderzoek of er zelf aan meedoen. Zo deden ze midden op straat een ‘operatie’.
Met een stempelkaart in de hand lopen honderden bezoekers langs de veertien marktkramen vol onderzoek die op het Steenschuur staan. Ze turen door een microscoop, horen weetjes over cybersecurity en moleculen, tijdreizen met aardewerk en nog veel meer.
-
Opereren met behulp van een digitaal scherm. -
Bezoekers doen een petje op, petje af quiz over plasticvervuiling en regelgeving rondom plastic. Onderzoeker Esther Kentin: ‘Kan je de plastic soep zien vanuit de ruimte?’ -
Raden maar: welk stuk aardewerk is het oudst? -
Turen door een microscoop.
Opereren als een chirurg
Sam (9 jaar) staat heel geconcentreerd een ‘operatie’ uit te voeren. Met operatietangen in zijn hand probeert hij vormpjes te verplaatsen, terwijl hij alleen via een telefoonscherm kan kijken. Het duurt een tijdje voordat het hem is gelukt. ‘Soms moest ik mijn arm helemaal verdraaien om erbij te kunnen. Het was best lastig, maar wel leuk om te doen.’ Of het op een echte operatie lijkt weet hij niet. ‘Ik heb nog nooit een echte operatie gedaan.’
Sam is niet de enige die het lastig vindt, vertelt Matthias van Oosterom van het IMIlab van het LUMC. ‘Het is lastig om diepte te schatten via het scherm. Met deze opstelling willen we laten zien hoe een operatie via twee kleine gaten gaat. En ook hoe techniek ons helpt tijdens operaties, bijvoorbeeld met beeld via een scherm of door gezond en ziek weefsel te herkennen.’
Griezelen
Iets verderop staat een zwarte tent met daarop de tekst: ‘Doneer jouw gevoelens aan de literatuurwetenschap’. Binnen hangen aan het plafond wat hersenen en staat een schemerlamp. Daaronder leest Evert Jan van Leeuwen een griezelverhaal voor over een meisje dat wordt mishandeld door haar oom en naast een meer woont waar een monster in leeft. De zoon van Cathelijn zat er ademloos naar te luisteren (en is gelijk daarna grote bellen gaan blazen). ‘Hij zei dat hij het niet eng vond, wat ik betwijfel. Hij vond vooral de verschillende stemmen van de onderzoeker leuk. De onderzoeker legde uit dat als we griezelverhalen echt eng zouden vinden, we er niet naar zouden luisteren.’
Griezelen is een beetje spannend, maar je krijgt er ook een positief gevoel van volgens literatuurwetenschapper Van Leeuwen. ‘Kinderen vinden het verhaal dat ik voorlees grappig of het monster mooi, omdat het op een mythisch wezen lijkt en vinden dat de oom het verdient om uiteindelijk opgegeten te worden.’
Er is al veel onderzoek gedaan naar teksten zelf, bijvoorbeeld hoe de thematiek zich verhoudt tot de wereld om ons heen. Maar er is nauwelijks onderzoek gedaan naar waarom mensen griezel- en horrorverhalen lezen. Daarom is Van Leeuwen voor gaan lezen en gaan praten met tieners. ‘Uit die gesprekken blijkt dat vooral de (liefdes)verhoudingen, hoop en het goede ze aantrekt in onder meer dystopische literatuur.’
-
Wetenschappers vertellen over het belang van griezelen -
-
-
-
Overal verdwalen
Schuin tegenover de griezeltent trekt de kraam over verdwalen de aandacht van Carlijn die met familie over de markt loopt. Zij kan namelijk regelmatig de weg niet vinden. ‘Ik hoorde daar over Atopia (extreme moeite met navigeren, red.) en dacht: dit heb ik. De onderzoekers vertelden dat drie procent van de mensen hier last van heeft, zij kunnen bijvoorbeeld geen kaart vormen. Ik ga thuis nog een test invullen die ik heb meegekregen. Ik twijfel nog wel wat ik eraan heb als ik weet dat ik het heb.’
Er wordt nu onderzoek naar Atopia gedaan voor meer erkenning en begrip, vertelt Elaine Herkul die bij de kraam uitleg geeft. Atopia is dan ook niet zomaar verdwalen, mensen die het hebben kunnen ook verdwalen op weg naar hun werk, terwijl ze die route al heel vaak hebben gefietst. Herkul: ‘De reacties van mensen bij deze kraam zijn heel verschillend. Sommigen zeggen: “Ik kan heel goed de weg vinden”. En kinderen snitchen altijd op hun ouders. Dan zeggen ze: “Mijn moeder kon mij niet vinden op het schoolplein terwijl ik gewoon bij het bosje stond waar we altijd afspreken.” Het is fijn om te zien dat als mensen over Atopia, horen ze weten dat er niks mis met ze is en ze niet dom zijn. Het ligt aan hun hersenen. En gelukkig zijn er trucjes, die hen kunnen helpen, bijvoorbeeld herkenningspunten gebruiken.’
Volgend jaar meedoen?
Ben je wetenschapper bij de Universiteit Leiden en wil je volgend jaar ook op onze WetenschapsWarenMarkt staan, neem dan contact op met wetenschapsadviseur Saskia van Reenen.