‘Leer jongeren regie te nemen over technologie’
Technologie sluipt steeds verder het klaslokaal binnen. Wie houdt de regie? Hoogleraar Nadira Saab pleit in haar oratie voor 'digital agency': leer docenten en jongeren technologie bewust en kritisch te gebruiken, in plaats van erdoor gestuurd te worden. Zoals door chatbots en algoritmen.
Technologie biedt ongekende kansen en verandert het onderwijs razendsnel. Chatbots geven feedback op werkstukken, digitale platforms zoals Google Classroom volgen leerlingen op de voet en algoritmes bepalen wat zij te zien krijgen. ‘Wie begrijpt hoe systemen werken, kan ze ook sturen’, zegt Saab. ‘Digital agency betekent dat je zelf richting geeft aan wat je leert, maakt en deelt.’ Het gaat dus verder dan digitale vaardigheden of mediawijsheid. ‘Leerlingen moeten leren verantwoordelijkheid te nemen voor hun digitale handelen. Ze moeten niet alleen weten hoe technologie werkt, maar ook wanneer ze die wel of juist niet inzetten.’
'Sommige ouders kunnen geen dure laptops betalen of zijn zelf niet digitaal geletterd'
Leraren aan het stuur
Docenten spelen een sleutelrol, benadrukt Saab. Zij moeten steeds afwegen: draagt deze technologie werkelijk bij aan leren en ontwikkeling? Is dit digitale platform – zoals een snelle taaltool met een gamefunctie - echt een educatieve aanwinst? En geeft die ene populaire docent op YouTube inderdaad de beste uitleg voor leerlingen met een achterstand? ‘Een algoritme ziet cijfers, maar een leraar ziet het kind achter de data,’ aldus Saab. Leraren moeten dus ook beschikken over ruime professionele digitale vaardigheden en pedagogisch redeneervermogen. Lerarenopleidingen kunnen hierin het verschil maken door niet alleen technische kennis te bieden, maar ook ruimte voor ethische en pedagogische reflectie.
Technologie als middel, niet als doel
Saab ziet ook kansen. Technologieën als virtual reality en kunstmatige intelligentie kunnen het onderwijs verrijken als ze bewust en verantwoord worden gebruikt. Vr maakt leren levensecht, terwijl chatbots en leersystemen leerlingen kunnen ondersteunen met feedback. Maar, waarschuwt Saab, juist daarom is het belangrijk te leren hier goed mee om te gaan. Technologie moet het leren ondersteunen, niet sturen. Menselijke regie en pedagogische afweging blijven onmisbaar.
Gelijke kansen
De hoogleraar waarschuwt voor ongelijkheid in de digitale samenleving: ‘Sommige ouders kunnen geen dure laptops betalen of zijn zelf niet digitaal geletterd. Scholen dienen zich hiervan bewust te zijn. Zonder gelijke toegang dreigt de digitale kloof groter te worden. Wie kritisch en bewust leert omgaan met technologie, blijft dat later ook doen. Alleen zo bouwen we aan een digitale toekomst waarin niet de technologie de richting bepaalt, maar de mens.'