ERC Synergy beurs voor onderzoek naar Europese connecties tussen de vroegmiddeleeuwse 'gewone mensen'
Het grote internationale onderzoeksproject Connected Communities in early medieval Europe (COCO) heeft een belangrijke Europese subsidie ontvangen: de ERC Synergy Grant. Het gaat om een omvangrijke subsidie van € 11.194.464 voor de onderzoeksperiode van zes jaar. Het project COCO wordt geleid vanuit Nederland: Frans Theuws, verbonden aan de Faculteit Archeologie van de Universiteit Leiden, is de corresponding principle investigator. Vanuit Leiden is ook het Rijksmuseum van Oudheden betrokken.
COCO: connected communities in Early Medieval Europe
Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van Europa na de val van het Romeinse Rijk, met speciale aandacht voor de rol daarin van de ‘gewone mensen’. Deze bevolkingsgroep leverde een tot op heden onderbelichte, maar ongetwijfeld belangrijke bijdrage aan die ontwikkeling. Kern van het onderzoek is het in kaart brengen en analyseren van materiële cultuur en ideeën met betrekking tot begrafenisrituelen in héél Europa. Daarmee kan men zien wat gewone mensen met elkaar deelden. Een ander deel van het onderzoek richt zich op de ‘infrastructuur van ontmoeten’ en hoe objecten en ideeën werden uitgewisseld.
Vroegmiddeleeuws Europa
De vraag wat er met Europa gebeurde na de val van het Romeinse Rijk prikkelt sinds de zeventiende eeuw de verbeelding van vele onderzoekers. In het bekende discours over deze vormende periode van Europa (450-900) zijn het koningen, aristocraten en hun achterban, bisschoppen en heiligen die de grootste rol speelden in het proces van een Europa dat zichzelf in deze eeuwen opnieuw uitvond. Maar is dat beeld juist? Hoe zit het met de rol van de ‘gewone’ mens, het grootste deel van de bevolking? Waren zij passieve deelnemers die daaraan niets hebben bijgedragen?
Verbonden gemeenschappen
In de geschreven teksten lijkt dat het geval te zijn. Maar de vondsten die in heel Europa zijn verzameld, bij opgravingen van duizenden vroegmiddeleeuwse begraafplaatsen en nederzettingen, laten iets anders zien: deze data geven een beeld van goed verbonden gemeenschappen, die over lange afstanden materiële cultuur, ideeën en begrafenisrituelen delen. Deze enorme hoeveelheid gegevens kreeg tot op heden onvoldoende erkenning, aldus de COCO-onderzoekers. De bijdrage van deze bevolkingsgroep aan de ontwikkeling van Europa in de post-Romeinse periode is daarmee ten onrechte ondergewaardeerd gebleven.
De COCO-onderzoekers zullen al die beschikbare gegevens samenbrengen om de rol van de gewone bevolking in Europa opnieuw te beoordelen. Voor de analyse van de materiële cultuur worden de nieuwste natuurwetenschappelijke methoden ingezet. Dit gebeurt op een schaal die niet eerder in deze omvang is toegepast binnen dit onderzoeksveld. Verschillende categorieën van voorwerpen die op grote schaal beschikbaar waren voor de bevolking, zoals kralen en ijzeren voorwerpen, zullen uit alle hoeken van Europa worden samengebracht. Om de uitwisseling van ideeën onder de bevolking te analyseren, worden de begrafenisrituelen in heel Europa grondig onderzocht. Het project analyseert daarnaast de locaties en de momenten waarop mensen elkaar ontmoetten om materiële cultuur en ideeën uit te wisselen.
Een Europees consortium
Het COCO-project is een samenwerking van vooraanstaande onderzoekers met expertise op het gebied van archeologie van de vroege middeleeuwen in verschillende delen van Europa. Het beoogt daarmee een optimale dekking binnen Europa. De aangesloten partners zijn:
- Universiteit Leiden (Nederland: prof. Frans Theuws cPI)
- KU Leuven (België: prof. Patrick Degryse PI)
- Masaryk Universiteit (Brno, Tsjechië: prof. Jiri Machacek PI)
- Università Cattolica del Sacro Cuore (Milaan, Italië: prof. Caterina Giostra PI)
- Universiteit van Uppsala (Zweden: dr. Alison Klevnäs)
- Universiteit van Freiburg (Duitsland: dr. Susanne Brather-Walter)
- Centre National de la Recherche Scientifique (Parijs, Frankrijk: dr. Alexandre Disser)
- Rijksmuseum van Oudheden (Leiden, Nederland: dr. Lucas Petit)
De grenzen van kennis verleggen
De European Research Council (ERC) Synergy Grants stellen groepen van vooraanstaande onderzoekers binnen de EU in staat om samen te werken. Dankzij de royale financiering kunnen ze hun vaardigheden, kennis en middelen bundelen om de grenzen van onze kennis te verleggen.