Gemeente Leiden: excuses slavernijverleden, vervolgonderzoek aangekondigd
De gemeente Leiden biedt op 2 december excuses aan voor de rol die vroegere stadsbesturen speelden in kolonialisme en slavernij. Dat kondigde burgemeester Peter Heijkoop aan na vooronderzoek door historici van de Universiteit Leiden. Ook komt er een vervolgonderzoek.
Tijdens een speciale ceremonie in de Stadsgehoorzaal zal burgemeester Heijkoop namens de gemeente excuses maken. Andere Nederlandse steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Delft boden al eerder excuses aan voor hun aandeel in het koloniale en slavernijverleden.
De ceremonie op 2 december duurt van 20.00 tot 21.30 uur en is via een livestream te volgen na aanmelding per e-mail aan excuses@leiden.nl
Onderzoek stad en universiteit
Een jaar lang onderzochten Leidse historici het koloniale en slavernijverleden van de stad en de universiteit. Het team bestond uit de historici Ligia Giay, Sjoerd Ramackers en Emma Sow, onder leiding van Alicia Schrikker en Ariadne Schmidt. Het vooronderzoek omvatte twee studies: één over de rol van de gemeente en één over de universiteit. De conclusies van het eerste vooronderzoek, in april van dit jaar gepresenteerd, laten zien hoe stadsbestuurders en andere invloedrijke Leidenaren vanaf de zeventiende eeuw nauwe banden hadden met de VOC en de WIC, de organisaties die een centrale rol speelden in het kolonialisme en slavernij.
Confronterende geschiedenis
Ook de Leidse universiteit droeg met onderwijs en onderzoek lange tijd bij aan kolonialisme en hierdoor ook aan slavernij, blijkt uit het tweede vooronderzoek. De onderzoekers beschreven in hun rapport hoe bestuurders, wetenschappers en studenten actief waren in koloniale netwerken. De universiteit leidde onder andere theologen, juristen en ambtenaren op die na hun studie in de koloniën gingen werken. Sommige wetenschappers en alumni bezaten plantages waar tot slaaf gemaakten werkten. Bovendien hadden ook wetenschappers en studenten belangen in de VOC en de WIC. Bij de presentatie van het vooronderzoek omschreef het College van Bestuur het rapport destijds als ‘confronterend maar noodzakelijk’. De universiteit kan alleen kritisch reflecteren op deze geschiedenis door ook de eigen rol onder ogen te zien, aldus het college.
Vervolg
De gemeente Leiden heeft een vervolgonderzoek aangekondigd dat wordt uitgevoerd door Emma Sow en Sjoerd Ramackers, onder begeleiding van Alicia Schrikker, Judi Mesman en Ariadne Schmidt. Begin 2026 maakt het huidige College van Bestuur bekend welke vervolgstappen de universiteit naar aanleiding van het vooronderzoek zal zetten. De Faculteit Geneeskunde en de Universiteit Leiden Bibliotheek zijn momenteel al bezig met het onderzoeken van de eigen collecties.