322 zoekresultaten voor “kosmische straling” in de Publieke website
-
Sterrenstelsel in het vroege heelal blijkt toch koolstofrijk
In 2015 dacht Jorryt Matthee een extreem ver sterrenstelsel ontdekt te hebben waarin geen elementen zwaarder dan helium aanwezig waren, genaamd CR7. Drie jaar later toont hij via metingen met de ALMA-telescoop aan dat het sterrenstelsel toch koolstof bevat en zelfs in normale concentraties. De American…
-
Intercontinentale supercomputer ontrafelt de structuur van het heelal
Een internationaal team van astrofysici en computerwetenschappers, onder leiding van prof. dr. Simon Portegies Zwart, is er voor het eerst in geslaagd een grootschalige berekening uit te voeren op twee gekoppelde supercomputers. Het onderzoeksteam gaat met de berekening, genaamd CosmoGrid, de vorming…
-
Sjoert van Velzen krijgt Vidi-subsidie om ‘raadsels uit het heelal’ op te lossen
Minuscule elementaire deeltjes die vanuit de ruimte op aarde botsen, kunnen ons een inkijk geven in de verre objecten waar ze vandaan komen. Maar dan moet je ze wel eerst weten te vangen. Met een Vidi-subsidie van NWO gaat onderzoeker Sjoert van Velzen ‘op jacht’ naar neutrino's die afkomstig zijn van…
-
Veetransport in de oudheid duidt mogelijk op innige band tussen mens en dier
Al in de bronstijd werd vee over lange afstanden door Nederland vervoerd. Dat ontdekten wetenschappers van de Universiteit Leiden en de VU Amsterdam. Publicatie in Journal of Archaeological Science: Reports.
-
Schimmels gebruiken om duurzame energie te maken
Ebru Alazi heeft een systeem ‘gehackt’ dat enzymen maakt in de schimmel Aspergillus niger, om zo makkelijker duurzame energie te kunnen produceren. Ze manipuleerde de schimmel waardoor deze meer pectinases aanmaakte: enzymen die voornamelijk worden gebruikt in de voedselindustrie en bij de productie…
-
Meedenken over de economie van de toekomst
Naar verwachting zal de wereldbevolking tot aan 2050 met twee miljard mensen toenemen. Tegelijk dwingt klimaatverandering ons om het gebruik van grondstoffen te beperken. Biedt de overgang naar een circulaire economie uitkomst? In een Master Honours Class verkennen studenten de mogelijkheden: ‘Verandering…
-
Verbouwde cafeïnemoleculen helpen medisch onderzoek verder
Voordat onderzoekers doelgericht medicijnen kunnen ontwikkelen, moeten ze weten hoe een ziekte precies werkt. Biochemicus Bert Beerkens maakte moleculen waarmee ze dat kunnen uitzoeken. Hij gebruikte cafeïne als basis voor nieuwe moleculen waarmee het onderzoek naar bepaalde receptoreiwitten op cellen…
-
Jannemieke Ouwerkerk nieuwe promovendidecaan: ‘Intrinsieke motivatie cruciaal’
Hoogleraar Europees Strafrecht Jannemieke Ouwerkerk gaat vanaf 1 oktober naast het hoogleraarschap aan de slag als promovendidecaan bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Ze kijkt ernaar uit deze functie te vervullen.
-
Complexe organische moleculen ontdekt bij jonge ster
Voor het eerst hebben astronomen complexe organische moleculen gedetecteerd in de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, bevestigt opnieuw dat de omstandigheden waaruit aarde en zon zijn voortgekomen niet…
-
Hoe herken je de atmosfeer van buitenaardse lavawerelden?
In de afgelopen 30 jaar zijn er ruim 5000 planeten ontdekt buiten ons zonnestelsel. Een veelvoorkomende exoplaneet is de lavawereld, een hete superaarde met oceanen van vloeibaar lava. Mantas Zilinskas ontwikkelde modellen om mogelijke atmosferen daarvan te simuleren. Die simulaties bieden houvast voor…
-
Twee ERC Advanced Grants voor Leidse onderzoekers
De European Research Council (ERC) heeft een Advanced Grant toegekend aan twee Leidse onderzoekers. Joke Meijer gaat onderzoek doen naar de invloed van de biologische klok op onze gezondheid. Carlo Beenakker gaat op zoek naar Majorana-deeltjes in supergeleiders.
-
Leidse studenten brouwen onderzetters van bierafval
Bierafval omzetten in een nuttig, duurzaam product. Dat was de missie Leidse studenten van het internationale BISC-E evenement. De biologiestudenten leefden zich met succes uit op deze opdracht. Ze wonnen de derde plaats bij de Nederlandse competitie, met de simpele formule: granen + schimmel = onde…
-
Recordopbrengst Leiden Science Run voor wetenschappers in nood
De Leiden Science Run 2019 heeft een recordbedrag van 12.135 euro opgehaald voor Stichting voor vluchtelingstudenten UAF. Maar liefst 101 teams – eveneens een record – en de sponsoren CORPUS en Janssen Biologics brachten het bedrag bij elkaar.
-
Moleculen tellen in levende cellen
Biofysicus Rolf Harkes heeft een microscoop ontwikkeld die individuele moleculen kan lokaliseren in levende cellen. Dit verbetert de traceertechnieken voor ziektes als kanker en Parkinson op cellulair niveau. Promotie op 13 januari 2016
-
Hoe diep is een spiegel?
Licht kaatst terug in een spiegel, maar waar gebeurt dat reflecteren nu eigenlijk precies? Dat hangt er maar helemaal vanaf, ontdekten Martin van Exter en Corné Koks. Hun precieze berekeningen, gepubliceerd in Optics Express, zijn van belang voor het ontwerp van trilholtes voor licht die bruikbaar zijn…
-
Vijf veelgelezen artikelen uit 2020
Aan het eind van ieder jaar maken we een overzicht van de interessantste en veelgelezen artikelen die we dat jaar publiceerden. In het knotsgekke jaar 2020 stond natuurlijk één thema volop in de aandacht: het coronavirus. Gelukkig was er ook ruimte voor andere verhalen.
-
Ignas Snellen in de Volkskrant over planeten buiten ons zonnestelsel
Sinds de ontdekking van planeten rondom andere sterren dan de zon, beseffen astronomen dat het heelal krioelt van de exotische werelden. Wetenschapsjournalist George van Hal bespreekt in de Volkskrant de meest bijzondere en extreme bestemmingen in de kosmos en de lessen die astronomen als de Leidse…
-
Hoera! Deze extreem gevoelige microscoop heeft zijn verhuizing overleefd
Een elektronenmicroscoop van 2000 kg verplaatsen is een delicate uitdaging. Het uiterst gevoelige instrument moest worden verplaatst naar een nieuwe meethal, maar zelfs een kleine schok zou het kunnen beschadigen. Na enkele zenuwslopende weken van voorbereiding voor de verhuizing en herinstallatie hebben…
-
Zwarte gaten eten graag, maar hebben verschillende tafelmanieren
Alle superzware centrale zwarte gaten in sterrenstelsels blijken periodes te hebben dat ze materie uit hun nabije omgeving verorberen. Maar verder houden de overeenkomsten wel zo'n beetje op. Dat blijkt uit onderzoek van sterrenkundigen uit Groningen, Manchester, Leiden en Pretoria. Ze onderzochten…
-
Nieuw bewijs voor jonge planeten in schijven rond jonge sterren
Astronomen, onder leiding van Nienke van der Marel, hebben met de ALMA telescoop de sterkste aanwijzing tot nu toe gevonden dat in de schijven van gas en stof rond vier jonge sterren recent planeten zijn ontstaan. Publicatie in Astronomy & Astrophysics.
-
Janna Marie Bas-Hoogendam bij EditieNL over verlegenheid
Verlegenheid kan voor kinderen grote gevolgen hebben.
-
De stad als ‘urban mine’
Grondstoffen niet meer opdelven uit de aarde, maar hergebruiken wat er al aanwezig is in bijvoorbeeld ongebruikte ondergrondse elektriciteitskabels en afgedankte schepen. Dat is nodig voor een circulaire economie. Een nieuw rapport gaat op zoek naar waar deze grondstoffen zich bevinden, en hoe we ze…
-
Raadsleden Den Haag maken kennis met de Leidse universiteit in ‘hun’ stad
Wijnhaven, Beehive of het Leiden University College: voor studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden zijn het bekende locaties op de Campus Den Haag. Maar voor de nieuwe leden en medewerkers van de Haagse gemeenteraad zijn ze nog onbekend terrein. Op 17 januari maakten zij kennis met de Leidse…
-
Spitten en ploegen in de Hortus botanicus: SOZ Community Garden officieel van start
Aan de Leidse singel zijn binnenkort acht universitaire moestuintjes te bewonderen. Onder een stralende zon begonnen eerder deze maand bijna veertig enthousiaste studenten en medewerkers met de aanleg van hun eigen volkstuin in de Hortus botanicus.
-
Geheimzinnige wolk op Titan blijkt giftig blauwzuurijs
Hoog boven de zuidpool van de Saturnus-maan Titan verscheen in 2012 plotseling een geheimzinnige wolk. Planeetonderzoekers hebben nu ontdekt dat deze wolk verrassend genoeg bestaat uit zeer giftig blauwzuurijs, dat zich waarschijnlijk heeft gevormd na een snelle en extreme afkoeling van gassen in de…
-
Eerste meting aan isotopen in dampkring exoplaneet
Het is Nederlandse astronomen als eersten ter wereld gelukt om isotopen te ontwaren in de dampkring van een exoplaneet. Het gaat hierbij om verschillende vormen van koolstof in gasreusplaneet TYC 8998-760-1 b. Het onderzoek wordt donderdag gepubliceerd in het vakblad Nature.
-
Bekijk de nieuwe expositie in de Oude Sterrewacht vanuit huis
Twee radiotelescopen hebben een aantal opmerkelijke groepen mensen bijeengebracht in het Amerikaanse Green Bank. In het bezoekerscentrum van de Oude Sterrewacht is een nieuwe fototentoonstelling geopend over een afgelegen gemeenschap in Green Bank, West Virginia. Wegens de coronacrisis is de Sterrewacht…
-
Wat vertellen complexe moleculen over de vorming van sterren?
Hoe kom je van een immens grote gaswolk ergens in het heelal tot een ster met planeten? Onderzoek van promovendus Sterrenkunde Martijn van Gelder werpt meer licht op de vroegste fases van dit proces. Hij promoveert op 24 november.
-
Jelle van Buuren in het AD en Het Parool over complotdenken en de pandemie
Jelle van Buuren, universitair docent aan de Universiteit Leiden, verscheen in het Algemeen Dagblad en in Het Parool over complotdenken en de pandemie.
-
“Iets kleins betekent later misschien iets heel groots”
Nazime Tunç tweedejaars student Pedagogische Wetenschappen, richtte afgelopen week de Facebookpagina 'Vluchtelingenkinderen, USC, Leiden' op. Via social media begreep ze namelijk dat een groep vluchtelingen zou worden opgevangen in het Leids Universitair Sportcentrum en Nazime wilde wat doen voor de…
-
De chirurg die haar operaties overbodig wil maken
Lotje Zuur voert soms verminkende operaties uit. Als hoofd- en hals-chirurg verwijdert ze delen van de mond-keelholte of het aangezicht bij mensen met kanker. Nu is er een veelbelovende behandeling die mogelijk zulke operaties overbodig maakt. Wat kan dat betekenen voor patiënten? Daarover gaat haar…
-
Internationale studenten in Leiden: ‘We popelen om weer naar college te gaan’
Maar liefst 875 studenten uit alle werelddelen doen mee aan de Orientation Week Leiden (OWL). Na alle lockdowns in hun eigen land zijn ze blij elkaar in levenden lijve in Leiden te ontmoeten. Wat verwachten ze van hun studie hier?
-
Wouter Linmans: ‘Nederland zag de Tweede Wereldoorlog wel degelijk aankomen’
Nederland werd op 10 mei 1940 volkomen verrast door de aanval van het Duitse leger. Toch? In zijn proefschrift ontkracht Wouter Linmans het idee dat de Tweede Wereldoorlog Nederland overviel. ‘Vanaf 1935 wilden alle grote politieke partijen investeren in het leger.’ Promotie op 20 mei.
-
Sterrenkundigen zien wervelwind rondom mogelijke exoplaneet-in-wording
Een internationaal team van sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft een wervelwind van stof en gruis ontdekt in een baan rond een jonge ster. In het gruis is zich mogelijk een planeet aan het vormen. Het team van wetenschappers deed de ontdekking in de tijd die bouwers en bedenkers van een astronomisch…
-
Kijken naar de geboorte van zonnestelsels
Astrochemicus Ewine van Dishoeck gaat de Europese subsidie van 2,5 miljoen die ze kreeg, gebruiken voor het verwerken en interpreteren van data van de nieuwe radiotelescoop ALMA in Chili. Van Dishoeck is in Chili als ze de vraag naar de bestemming van het geld voorgeschoteld krijgt.
-
De nanowereld visualiseren
Eiwitten in cellen visualiseren zonder invasieve technieken? Dat kan met behulp van fluorescentie. Michel Orrit, winnaar van de Spinozapremie 2017 én grondlegger van het vakgebied single molecule optics, legde op 18 januari aan de leden van het Natuurwetenschappelijk Gezelschap Leiden en andere geïnteresseerden…
-
Lijntjes tekenen en voorspellen: zo helpt kunstmatige intelligentie de arts
Kunstmatige intelligentie kan artsen helpen om beelden, zoals MRI-scans, te analyseren. En dat is hard nodig om de druk op zorgpersoneel te verlichten.
-
‘Alleen als je studenten vrijlaat, zijn uitzonderlijke resultaten mogelijk’
Dat het onderzoek van een eerstejaars bachelorstudent uitmondt in een wetenschappelijke publicatie gebeurt niet elke dag. En dan ook nog als eerste auteur én op de cover van een vooraanstaand natuurkundig vaktijdschrift. ‘We hebben ons practicumonderwijs flink op de schop genomen en dat werpt zijn vruchten…
-
Radio interview met Bart Barendregt: Online heiligen en bescheiden bloggers
Antropoloog Bart Barendregt neemt deel aan een nieuw Indonesisch studieprogramma dat zich volledig richt op de Indonesische digitale samenleving. Het Radio 1 NPO-programma Focus interviewde Barendregt 'live' vanuit Java over sociale media, de Islam en boy bands.
-
Ook docenten ontwikkelen zich middels postacademisch onderwijs
Jamie Korporaal, die binnen de Faculteit Rechtsgeleerdheid tijdens haar masteropleiding begon als junior docent en nu succesvol in dienst is getreden als docent, start na de zomer met de specialisatieopleiding Arbeidsrecht. Samen met Marije Schneider, docent Arbeidsrecht, gaat zij in gesprek over haar…
-
Wat MH17 ons leerde over internationaal rampenonderzoek
Het onderzoek naar de vliegramp met de MH17 was het meest omvangrijke dossier dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) ooit op zich nam. Gemakkelijk was het niet, maar het leverde wel een hoop waardevolle lessen op voor internationaal rampenonderzoek, vertelt crisisdeskundige Sanneke Kuipers van…
-
Erasmus+-subsidie voor dertien uitwisselingsprojecten
Dertien uitwisselingsprojecten van de Universiteit Leiden hebben een Erasmus+ International Credit Mobility-onderwijssubsidie toegekend gekregen. In totaal gaat het om zo’n 450.000 euro waarmee 103 studenten en medewerkers op uitwisseling gaan.
-
Abstracte wiskundige vergelijkingen bestuderen met concrete oppervlakken
Op 5 januari promoveert Rosa Winter in de arithmetische meetkunde. Ze onderzocht oplossingen van vergelijkingen die zogeheten ‘del Pezzo oppervlakken’ definiëren. ‘Ik vind meetkunde mooi omdat ik het voor me kan zien en kan tekenen,’ vertelt Winter. ‘Daardoor voelt abstracte wiskunde concreet.’
-
Röntgenspiegels: nuttig in de ruimte, maar ook voor bestralingstherapie
Een speciaal soort spiegel om röntgenstraling te weerkaatsen kun je voor veel meer gebruiken dan alleen voor ruimteonderzoek. Voor gerichte bestralingstherapie bij kanker bijvoorbeeld. Fysicus David Girou bracht naast een fulltime baan de mogelijkheden in kaart en promoveert daarop op 14 juni.
-
Prehistorische Veluwe dichter bevolkt dan gedacht
Het citizen science project Erfgoed Gezocht, waarin vrijwilligers hoogtekaarten van de Veluwe afspeuren naar grafheuvels en andere prehistorische resten, heeft al binnen een paar maanden tot baanbrekende nieuwe inzichten geleid. Er zijn honderden nieuwe grafheuvels én een enorme hoeveelheid prehistorische…
-
Astronomen maken eerste foto van een zwart gat
Sterrenkundigen zijn er voor het eerst in geslaagd een foto te maken van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw. Ze maakten de opname met de Event Horizon Telescope (EHT), een wereldwijd netwerk van acht radiotelescopen, die samen een virtuele telescoop ter grootte van de aarde vormen. Het nieuws…
-
In de spotlights...
In deze rubriek zetten wij telkens een aantal gastlesdocenten en/of gastlessen in de spotlights. Dit keer is dat onze nieuwste gastlesdocent, dr. Markus Davidsen van het Leids Centrum voor Religiewetenschap, over zijn les 'Star Wars en religie'.
-
Ultra-gevoelige radiobeelden tonen duizenden sterrenvormende stelsels in het vroege heelal
Een internationaal team van astronomen heeft de meest gevoelige beelden van het heelal gepubliceerd die ooit op lage radiofrequenties zijn verkregen. Ze zijn gemaakt met de international Low Frequency Array (LOFAR). ‘LOFAR heeft het unieke vermogen om hemelopnamen van hoge kwaliteit te maken op metergolflengten’,…
-
Afbuigend sterrenlicht meet uitdijing Heelal
Het is een van de grote debatten in de kosmologie: het heelal dijt uit, maar hoe snel precies? Twee beschikbare meetmethoden leveren verschillende resultaten op. Een derde, onafhankelijke meetmethode gebaseerd op het afbuigen van licht door sterrenstelsels, is verbeterd door Leidse natuurkundige David…
-
Negen VIDI's voor Leidse onderzoekers
Van kunstmatige intelligentie tot brieven uit Nederlands-Indië en van borstkankergen BRCA-1 tot de samenwerking tussen regering en oppositie: negen onderzoekers van de Universiteit Leiden ontvangen een Vidi-subsidie voor hun onderzoek.