Hoe Europa zich beter voorbereidt op de volgende pandemie
Het Europese onderzoeksproject PANVIPREP is 11 maart van start gegaan in het Leids Universitair Medisch Centrum. Deelnemers zijn virologen, biochemici en farmaceuten uit veertien Europese landen met als missie: antivirale geneesmiddelen ontwikkelen die Europa kunnen beschermen bij pandemieën. Binnen vier jaar moeten minstens twee middelen zijn opgeleverd.
Wereldwijde virusuitbraken zoals de coronapandemie blijven een grote bedreiging vormen voor de volksgezondheid. Daarom moeten we ons nu al voorbereiden. Vaccins alleen zijn niet genoeg. De gereedschapkist voor paraatheid bij toekomstige virusuitbraken moet ook krachtige en veilige antivirale geneesmiddelen bevatten.
Eric Snijder, hoogleraar virologie bij het LUMC: 'Dit project is een vervolg op de aanpak van de coronapandemie. Europa wil zich beter voorbereiden op een volgende pandemie. Als we nu antivirale middelen ontwikkelen, kunnen we deze inzetten bij toekomstige virusinfecties.'
Geen vaccin
De productie van een vaccin duurt al gauw 9 tot 12 maanden. Snijder: 'Je kunt een vaccin niet vooraf op de plank zetten. Wat wel kan, is antivirale middelen met een zo breed mogelijke werking ontwikkelen en beschikbaar hebben.'
Het verschil tussen vaccins en virusremmers zit in de manier van bestrijding van het virus. 'Vaccins richten zich vooral op de buitenkant van een virus en die kan snel en makkelijk veranderen waardoor het vaccin minder effectief wordt. Antivirale middelen richten zich op andere bestanddelen van een virus, waardoor zij zowel langer bruikbaar blijven als breder inzetbaar zijn tegen meerdere virussen uit dezelfde familie', zegt Snijder.
Vijf virusfamilies
In het PANVIREP-consortium zitten veertien Europese partners met kennis van virologie, eiwitchemie, medicinale chemie, farmacologie en AI-systemen. Zij richten zich op vijf belangrijke virusfamilies, waarvan organisaties als de WHO voorspellen dat zij een pandemie kunnen veroorzaken: alfavirussen, coronavirussen, enterovirussen, flavivirussen en paramyxo/pneumovirussen.
'Wanneer precies een pandemie toeslaat kunnen we niet voorspellen', zegt Snijder, 'maar de dreiging bestaat altijd en neemt toe. Door verstedelijking, globalisering, en klimaatverandering kunnen virusuitbraken sneller uit de hand lopen. De gevolgen reiken verder dan onze volksgezondheid. Een pandemie bedreigt ook onze economie en bijvoorbeeld het vertrouwen in de overheid. Daarom moeten we nu stappen ondernemen om straks beter voorbereid te zijn.'
Mooi begin
Het consortium wordt gefinancierd uit het EU-innovatieprogramma Horizon Europe en gecoördineerd vanuit het LUMC. Snijder: 'Het onderzoek van het LUMC draagt nu al op veel manieren bij aan pandemic preparedness, maar de ontwikkeling van antivirale geneesmiddelen vraagt inzet en investeringen op middellange termijn. Dat we nu opnieuw de krachten kunnen bundelen binnen Europa is een mooi begin.'