‘Ik voel de pijn aan beide kanten van de grens’
Hoe kan Nederland bijdragen aan een vreedzame toekomst voor Israël en Palestina? Twee bijzondere sprekers gaven op een universitaire bijeenkomst hun visie: de Palestijnse Somaya Bashir die in Israël woont, en de Palestijnse journalist Houssam Khadra die Gaza ruim tien jaar geleden ontvluchtte.
‘Ik kom uit het hart van de storm’, zei Somaya Bashir (50) vanuit haar verblijf in Israël. Vanwege de oorlog was het niet mogelijk om Israël te verlaten en kon ze alleen online aanwezig zijn op deze bijeenkomst op 17 juni. Locatie: de Cleveringazaal van de rechtenfaculteit. De opkomst was niet hoog, maar Bashirs boodschap was er niet minder indringend om. Ze wil de stem laten horen van de Palestijnse moslimminderheid die in Israël woont. Haar familie is verscheurd: de ene helft woont in Israël, de andere helft op de Westelijke Jordaanoever. Ze beschrijft het onnoemelijke leed in de Palestijnse gebieden met dagelijks bombardementen op burgers. Daarnaast waarschuwde ze ook voor het lot van Israël: ‘Ik maak me ernstig zorgen over de extremistische krachten. De democratie is hier in gevaar. Ik kom op voor de vele Israëliërs die niet met wapens het conflict willen uitvechten.’
Bashir maakt zich hard voor een tweestatenoplossing en zet zich in voor organisaties die samenwerking stimuleren tussen Arabieren en Joden in Israël. Zoals de ‘We Have No Other Country’-groep waarvan ze medeoprichter is.
Rol universiteiten
Binnen Europese universiteiten en ook hier in Leiden en Den Haag zijn er veel discussies en protesten over de vraag hoe om te gaan met Israëlische universiteiten. ‘Wat zouden Nederlandse universiteiten moeten doen?’, vroeg gespreksleider Mark Rutgers. Bashir vertelde dat haar dochters studeren aan een Israëlische universiteit. ‘Universiteiten kunnen ons de kracht geven om te spreken. Verbreek dus niet alle banden, maar versterk de banden met degene die vrede willen.’
Brug naar vrede
Ze ziet een belangrijke rol voor Palestijnse en Arabische Israëliërs zoals zijzelf: ‘Wij kunnen een brug vormen naar verzoening. Vanuit mijn plek roep ik op de banden te versterken met de sociale leiders onder Israëliërs en Palestijnen die een vreedzame gezamenlijke toekomst willen bouwen. Help ons.’ Geëmotioneerd merkte ze op: ‘Ik voel de pijn van moeders aan beide kanten van de grens die door geweld hun dierbaren verloren.’
Journalist uit Gaza
Ook de Palestijnse journalist Houssan Khadra (27), wel ter plekke aanwezig, is geen voorstander van het zomaar verbreken van de banden met Israëlische universiteiten. ‘Dat is boycot voor de show en daarmee boycot je onderwijs.' Khadra woonde het grootste deel van zijn leven in Gaza. Hij werd daar journalist en zag hoe Hamas met geweld de macht overnam. Hij betreurt het dat Gaza sinds 2006 geen verkiezingen meer heeft gehad. Mede vanwege de verslechterde situatie vluchtte Khadra jaren geleden naar Egypte en nu woont hij in Griekenland. Hij vreest voor het lot van zijn familie in Gaza en toekomstige generaties Palestijnen: ‘Door de oorlog hebben kinderen in Gaza nu jarenlang geen onderwijs. Hoe kunnen ze dan later arts of docent worden?’
Veilige zones
Welk standpunt nemen Israëlische universiteiten in?, vroeg oud-rector Douwe Breimer vanuit de zaal. LUMC-onderzoeker Vered Raz, van Israëlische komaf, reageerde daarop. Ze heeft contact met een paar Israëlische universiteiten over precies deze vraag. ‘Hun antwoord is dat ze tegen de regering zijn. Ze zeggen: help ons de Palestijnen te ondersteunen. Want er zijn juist ook veel Palestijnse studenten die in Israël studeren. De vraag is hoe wij in Nederland kunnen bijdragen aan veilige zones voor deze groep.’
Demonstraties
Een andere Leidse wetenschapper van eveneens Israëlische komaf wilde weten wat Khadra vindt van de massale pro-Palestina demonstraties in Nederland. ‘De demonstraties laten zien dat Nederlanders met hun gevoel reageren’, aldus Khadra. Maar hij waarschuwde ook voor het kapen van demonstraties door groepen die Hamas steunen. Iemand anders uit de zaal merkte op dat dat zeker niet de insteek is van de zogenoemde Rode Lijn-demonstraties. ‘Dat zijn demonstraties om uit te spreken dat het internationaal recht ernstig geschonden wordt en dat ook Nederlandse regering zich daarover moet uitspreken.’
Praat met Arabische landen
De grote vraag is wat er nu nodig is. Khadra: ‘We moeten het hebben over échte oplossingen en ter plekke ingrijpen. Europese landen zoals Nederland moeten praten met Arabische landen en samen een pact vormen om de oorlog in Gaza zo snel mogelijk te stoppen.’ Hij pleitte voor een voorlopige driestatenoplossing: Israël, Gaza en de Westelijke Jordaanoever.
Polarisatie in Nederland
De oorlog leidt tot grote onrust en polarisatie in Nederland en dat baart veel zorgen, zo bleek uit enkele reacties. De vragensteller over demonstraties merkte op dat hij heel bang is om zich uit te spreken. Volgens hem berichten Europese media te weinig over kritische stemmen in Israël. Verez Raz was het daar mee eens. Ze is een van de initiatiefnemers van GazEl4Peace, een organisatie die Gazanen en Israëliërs in Europa samenbrengt om hun stemmen ‘meer echo te geven’. Ze sloot af met een oproep. ‘Het is verschrikkelijk wat er in Gaza gebeurt, maar Joodse studenten moeten zich ook hier in Nederland en aan universiteiten veilig voelen.’ Ook Rutgers benadrukte dat: ‘De situatie is heel complex en het is niet voor iedereen makkelijk om zich uit te spreken. Een veilige omgeving is onze gezamenlijke opdracht.’