Hoe we ervoor zorgen dat ongewenst gedrag een probleem van mannen wordt
Tijdens de aankomende Consent is Key-week vraagt de Universiteit Leiden aandacht voor de preventie van seksueel (on)gewenst gedrag. Leids universitair docent Mischa Dekker onderzoekt gendergerelateerd geweld. Hij ziet aanknopingspunten om ongewenst gedrag onder studenten en universitaire staf tegen te gaan.
Zowel binnen als buiten de universiteit wordt er in november veel aandacht besteed aan grensoverschrijdend gedrag jegens vrouwen. Zo richt de ‘Consent is Key’-week zich op preventie van seksueel overschrijdend gedrag binnen de universitaire gemeenschap. En op 25 november begint ‘Orange the World’, een VN-campagne tegen geweld jegens vrouwen en meisjes. Wat kan de universiteit doen om grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan? We vragen het aan Mischa Dekker. Zijn onderzoeksproject draagt de prikkelende titel: ‘Why Is Sexual Violence Still Not a Man’s Problem?’
In een eerder interview gaf je aan dat gedragsverandering alleen mogelijk wordt als voorlichting beter aansluit op het wereldbeeld van jongens en mannen. Welke concrete preventieve maatregelen kan de universiteit nemen op dit vlak?
‘Bij het betrekken van mannen in de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag zijn er twee risico’s: ten eerste dat mannen zich aangevallen voelen. Een veelgehoorde reactie is bijvoorbeeld: “Zeg je nou dat als ik een onhandige opmerking maak, ik eigenlijk al een soort van verkrachter ben?”. Ten tweede heeft een aantal mannen juist het gevoel dat dit onderwerp niet bij hen speelt, dat het niet echt over hen als individu gaat. Campagnes tegen grensoverschrijdend gedrag moeten dus goed op die twee sentimenten inspelen. Wat goed zou werken onder studentenverenigingen en onder universitaire staf, is als het gesprek over het onderwerp in kleine groepjes wordt opgestart. Juist in kleine groepen is er ruimte voor het individuele perspectief en kans voor actieve discussie. En campagnes zouden natuurlijk moeten ingaan op specifieke situaties onder staf en studentenverenigingen.’
Een gesprek voeren in kleine groepjes kan weerstand en ongemak oproepen. Heb je een idee over hoe je dat gesprek onder universitaire medewerkers en onder studenten kunt laten beginnen?
‘Door het te hebben over collectieve verantwoordelijkheid in plaats van schuld roep je minder weerstand op. De slogan “geweld tegen vrouwen is een mannenprobleem” wordt soms geïnterpreteerd als een beschuldigende vinger. Maar het gaat er vooral om dat traditioneel gezien voornamelijk vrouwen een rol speelden bij de preventie van gendergerelateerd geweld, terwijl mannen ook een belangrijke rol kunnen hebben.’
Welke aanknopingspunten voor een gesprek zie je in de leefwereld van mannelijke studenten?
‘Ik heb meegewerkt aan onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag binnen studentenverenigingen, en daaruit komen twee duidelijke risicofactoren naar voren: alcoholgebruik en sterke hiërarchische verhoudingen. Dus die twee thema’s zou je in een campagne kunnen aanpakken.’
Hiërarchie is een probleem dat ook in de onderzoekswereld speelt. Wat is er nodig voor een cultuurverandering binnen de universiteit?
‘Voor een cultuurverandering moet je vooral sleutelen aan de organisatiestructuur. Je kunt bijvoorbeeld nadenken over manieren voor medewerkers om meer inspraak te krijgen en de macht van individuen enigszins aan banden te leggen. Een maatregel die ik in mijn onderzoek naar organisaties vaker tegenkom, is om consequenties te verbinden aan meerdere klachten van grensoverschrijdend gedrag. Daar kan ook bijhoren: intimiderend taalgebruik of op het laatste moment als eerste auteur genoemd willen worden in een artikel van een promovendus. Een hoogleraar bijvoorbeeld, kan dan gedurende drie jaar het recht worden ontzegd om onderzoeksbeurzen aan te vragen. Wat denk ik ook helpt, is om rondom een hoogleraar een team van een aantal medewerkers met een vast contract samen te stellen in plaats van een groep met alleen maar postdocs en promovendi. Zodat het iets veiliger wordt om onderwerpen ter sprake te brengen.’
Wil je meer weten / doen rondom preventie van grensoverschrijdend gedrag? De komende tijd vinden er in dit kader meerdere activiteiten plaats binnen de universiteit:
- 3 – 7 november: Consent is key-week
- 11 november: Paneldiscussie voor studenten ‘Behind the Screen: over online dating en seksueel grensoverschrijdend gedrag’
- 24 november – 8 december: Tentoonstelling HEAR ME NOW, expositie over de impact van seksueel geweld en hoe we samen seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen voorkomen.