Door weer en wind verkennen honoursstudenten de ‘wildernis’ in Wassenaar
Heel af en toe zon, stortregen en felle windstoten, de weersomstandigheden waren niet ideaal voor een wandelexcursie. Toch struinden honoursstudenten zaterdag over een landgoed en een golfclub in Wassenaar om te leren over de relatie tussen tuin en natuur. Van stuifduinen tot Chinoiserie tuinen, de natuur bleek net zo gevarieerd als het weer.
Sinds begin maart leert een groep toegewijde studenten tijdens de Bachelor Honours Class ‘Wild Things, Wilderness in the Anthropocene’ alles over wildernis en de relatie tussen mens en natuur. Het onderwerp wordt vanuit verschillende invalshoeken benaderd, zoals historisch, filosofisch en antropologisch, vertelt student Pim. ‘We hebben het bijvoorbeeld gehad over hoe er tegen de wildernis aan werd gekeken bij de kolonisatie van Noord-Amerika. Hoe Europeanen de natuur wilden domineren, heel interessant. Het enthousiasme van onze docent, meneer Peeters, maakt het ook een ontzettend leuk vak om te volgen.’
'Cosmetische chirurgie'
Na enkele weken in de collegebanken, stond er zaterdag een excursie op de planning. Gewapend met paraplu’s gingen de studenten op pad naar Landgoed Backershagen in Wassenaar. Cornelis Backer liet hier een landhuis bouwen in 1730. De tuin van toen was een zogeheten Franse formele tuin, vertelt docent Norbert Peeters. ‘Formele tuinen bestonden uit strakke paden, een symmetrische indeling en alles werd bijgeknipt en gesnoeid. Het idee was dat de natuur alleen mooi was als de mens erin ingreep. Je moest overal de hand van de tuinier zien. Een soort cosmetische chirurgie, maar dan voor de natuur.’
In 1772 werd het roer radicaal omgegooid. ‘De tuin moest juist zo veel mogelijk lijken op ‘echte’ natuur, er werden kronkelpaden aangelegd, heuvels en overal ongesnoeide planten en bomen,odat je je tijdens het wandelen in de wilde natuur waande. Er werden veel exotische bomen en planten uit bijvoorbeeld Amerika of Japan aangeplant en verschillende gebouwen neergezet, van een Chinees theepaviljoen tot een kunstmatige schelpengrot. Je kunt je afvragen hoe ‘natuurlijk’ zo’n tuin dan nog is.’
Dwars door de duinen
De mens keek door de tijd heen dus op verschillende manieren naar wildernis. Vroeger werden er hekken geplaatst om de mens te beschermen tegen de wilde natuur en inmiddels moeten we hekken plaatsen om diezelfde wilde natuur te beschermen tegen de mens. Een plek waar de ingewikkelde relatie tussen natuur en mens tot uiting komt, vinden we bij een volgende, onverwachte halte van de excursie: de Koninklijke Haagsche Golf & Country Club.
De studenten hebben geluk, want door het slechte weer is de baan bijna verlaten en mogen ze dwars door de duinen lopen. ‘Duinen zijn natuurlijk kenmerkend voor Nederland, maar ook in Schotland, waar golf werd uitgevonden, speelden ze in de duinen. Met hun heuvelachtige landschap imiteren golfbanen overal ter wereld ook vaak de duinnatuur’, vertelt Peeters.
De Nederlandse duinen werden vroeger als gevaarlijk gezien door het zwervende zand dat overal heen waaide. ‘Om dit te voorkomen werd onder andere het bekende helmgras geplant en later ook grove dennen’, vertelt Peeters. Kortom, hoewel deze duinen wild lijken, worden ze - net als de golfbaan - zorgvuldig beheerd.
Nagenieten
Rob Sanders, lid van de golfclub, legt uit dat ze bij de club bewust omgaan met de natuur. Ze staan bijvoorbeeld stil bij hoever ze mogen gaan met ingrijpen in de duinen en hoe ze de rijkheid van het duingebied kunnen beschermen. Van dat rijke landschap genieten de studenten nog even terwijl ze tegen de harde wind in de duinen beklimmen. Op de valreep komt de zon toch nog tevoorschijn – en even waan je je bijna echt in de wildernis.
Tekst: Iris Kole
Foto's: Buro JP