Decanen vieren tien jaar Honours Academy: ‘We leiden mensen op die straks het verschil kunnen maken’
De Honours Academy viert feest: ze bestaat tien jaar. Hoe heeft het instituut zich ontwikkeld? En waar gaat het naartoe? We spraken de huidige decaan en de voorgangster die de oprichting meemaakte. Een gesprek over identiteit, inspiratie en impact. ‘Het gaat om wat je mensen aan bagage kan meegeven.’
Twee decanen, twee tijdsgewrichten. Vandaag ontmoeten ze elkaar voor het eerst, in de bibliotheek van de Oude Sterrewacht. Sinds de oprichting is dit het gebouw waarvandaan de Honours Academy opereert. Een bewuste keuze, vertelt toenmalig decaan Willemien den Ouden. ‘We dachten: dit is zo’n mooie plek! En die associeert ook niemand met één faculteit. Daar kunnen we studenten bij elkaar brengen.’
En zo geschiedde. De Sterrewacht werd de thuisbasis van het interfacultaire instituut, dat Den Ouden mede met voormalig onderwijsdirecteur Chris de Kruif en vice-rector Simone Buitendijk op touw zette. De belofte van kleinschalig onderwijs voor gemotiveerde studenten sprak tot haar verbeelding. ‘Als docent kies je voor dit onderwijs. En studenten, die doen het extra. Dat geeft een soort commitment. Het was een heel leuk, uitdagend idee.’
Het toverwoord
De oprichting werd mede ingegeven door wensen vanuit het ministerie, vertelt Den Ouden. Nederlandse universiteiten moesten voortaan interdisciplinair onderwijs voor topstudenten aanbieden. In Leiden gingen ze voortvarend van start. ‘We hadden al ervaring met dit soort onderwijs, bijvoorbeeld met Pre-University voor getalenteerde scholieren. Docenten van alle faculteiten waren daar enthousiast over. Dus er was een goede voedingsbodem.’
Destijds was het idee dat honoursonderwijs zich zou richten op ‘excellente’ studenten. ‘Excellentie was vanuit het ministerie het toverwoord’, zegt Den Ouden. ‘Ik zag dat het al snel een andere kant op groeide, richting maatschappelijke impact. De studenten die zich aangetrokken voelen tot dit onderwijs, zijn vaak geëngageerd. Die wíllen iets. Dat gaf ons energie: we leiden nu mensen op die straks misschien het verschil kunnen maken.’
'We gebruiken cijfers slechts om te kijken: zou jij het kunnen?'
Succesformule
Jacobijn Gussekloo, hoogleraar eerstelijnsgeneeskunde en huidig decaan van de Honours Academy, deelt dat gevoel. Volgens haar willen honoursstudenten meer doen dan ‘cv building’ en zich echt ergens voor inzetten. ‘Je moet ook het lef hebben om te zeggen: ik wil dat wel doen. En áls je dan hier binnenkomt, ja dan gaan we er ook wat van maken!’
De laatste jaren heeft maatschappelijke impact explicieter een plek ingenomen in het honoursonderwijs. In aanvulling op de klassieke PRE-College & Classes, Honours College en Leiden Leadership Programme (LLP) verschenen er nieuwe programma’s als het LDE Bachelor Honours Programme Sustainability en de Master Honours Challenges, waarin studenten concrete vraagstukken van organisaties oplossen. Bij het PRE Den Haag verdiepen scholieren zich in lokale kwesties.
En ook bij het vernieuwde LLP is impact een stevige pijler geworden. Masterstudenten doen een praktijkopdracht binnen een maatschappelijk thema, zoals welzijn of diversiteit. ‘Het is een hele mooie combinatie geworden tussen theorie en toepassen’, zegt Gussekloo. ‘Echt een succesformule.’
Motivatie en ambitie
Een andere ontwikkeling van de laatste jaren: succesformules voor meer studenten beschikbaar maken. Zo is het LLP uitgebreid van 90 naar 200 studenten. Gussekloo: ‘Ik vind dat mooi. We proberen kleinschaligheid wat grootschaliger te organiseren.’ Deze ontwikkeling, ingezet onder voorgangers Ton van Haaften en Jos Schaeken, zet ze graag door.
Bij die verbreding hoort ook een toegankelijker toelatingsbeleid. ‘Voor het volgen van honoursonderwijs kiezen we studenten op basis van motivatie en ambitie. Ik ben tegen selectie op cijfers, zoals vroeger een 8,0 gemiddeld’, zegt Gussekloo strijdbaar. ‘Het gaat om wat je mensen aan bagage kan meegeven. We gebruiken cijfers slechts als een indicator om te kijken: zou jij het kunnen? Gaat het je reguliere studie niet benadelen? Dat is een goed gesprek waard.’
'Waarom kom je niet bij ons al een vak uitproberen?'
Laboratorium – of toch een proeftuin?
De Honours Academy grijpt het jubileumjaar aan voor zelfreflectie, vertelt Gussekloo. Wat doen we, en waarom? Soms brengt dit nieuwe inzichten. ‘Ik zat op de fiets vanochtend en dacht: waarom ben je nou eigenlijk een proeftuin? Misschien zijn we wel meer een laboratorium. Een plek waar je kunt experimenteren in het onderwijs.’ Den Ouden denkt hardop mee: ‘Het laboratorium staat klaar en kom bij ons maar proefjes doen. Kijken of het lukt.’
‘Ja, zoiets!’, knikt Gussekloo. ‘We waren gisteren bij de W&N-faculteit, dat was echt heel inspirerend. Die willen over twee jaar een nieuwe master gaan aanbieden. Dus wij zeiden: waarom kom je niet bij ons iets al als vak uitproberen?’
‘Oh, maar dát is mijn missie’
Als ze over tien jaar terugblikt met een nieuwe decaan, waar hoopt ze dat de Honours Academy dan staat? Gussekloo zwijgt even. Haar twinkelende ogen glijden over de boeken voor haar. ‘Ik zou het heel mooi vinden als we voor studenten de brug kunnen slaan naar hun carrière daarna, zodat ze als professional beter kunnen bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen. Want dat is toch wat de gemiddelde mens drijft. Je wilt jezelf ontplooien, maar ook bijdragen aan het geheel.’
'Je wilt jezelf ontplooien, maar ook bijdragen aan het geheel'
‘Zeker de studenten van nu zijn daar volgens mij mee bezig. “Wat kan ik nou bijdragen aan het geheel?” Wij kunnen dan dat interdisciplinaire bieden, dat kleinschalige, de kans om met een maatschappelijke organisatie te werken.’
Bovenal kan honoursonderwijs studenten uit hun comfortzone halen. ‘In een mensenleven zijn er van die momenten dat je een extra zetje krijgt. Ik hoop dat mijn kinderen dat ook mogen ervaren. Dat ze ergens aangetikt worden en denken: oh, maar dát is mijn missie of dáár ben ik goed in. Als wij dat als Honours Academy kunnen geven aan zoveel jonge talentvolle mensen… Dan gaat het wiel wel draaien denk ik.’
100.000 EC: 10 jaar in cijfers
Honoursonderwijs is kleinschalig, interdisciplinair en innovatief. De Universiteit Leiden biedt honoursonderwijs aan vwo-scholieren, bachelor- en masterstudenten.
Tussen 2012-2013 en 2022-2023 heeft een indrukwekkend aantal deelnemers hun honoursprogramma voltooid:
- Pre-University College Leiden & Den Haag: 1.000 certificaten
- Pre-University Classes: 3.200 certificaten
- Honours College en LDE Bachelor Honours Programme Sustainability: 2.500 certificaten
- (International) Leiden Leadership Programme: 1.000 certificaten
- Master Honours Classes & Challenges: 350 certificaten
Dit komt neer op:
- Meer dan 8.000 honourscertificaten
- Meer dan 100.000 verdiende EC’s
- Meer dan 3 miljoen uren studielast
Tekst: Michiel Knoester
Beeld: Buro JP