Archeologen onderzoeken herkomst museumobjecten met MCS beurs
Twee onderzoekers van de Faculteit der Archeologie ontvingen een beurs vanuit het stimuleringsgebied Museums, Collections and Society. Deze beurs richt zich specifiek op collectie-gebaseerd onderzoek. Waar dr. Jason Laffoon de beurs inzet voor onderzoek naar de herkomst van Centraal-Amerikaans turkoois, richt dr. Marike van Aerde zich op kralen uit Egypte.
Moderne technieken
Moderne onderzoekstechnieken maken het mogelijk om archeologische objecten te onderzoeken zonder deze te beschadigen. Zo is het tegenwoordig mogelijk om archeologische topstukken in musea onder de loep te nemen. Één van deze moderne technieken is het doen van XRF metingen waarbij materiaalcompositie van een artefact kan worden bepaald. Bijvoorbeeld in het geval van het onderzoeksproject van dr. Marike van Aerde. ‘Wij onderzoeken met de beurs van Museums, Collections and Society een grote verzameling kralen uit de Egypte-collectie van het Rijksmuseum van Oudheden.’
XRF
XRF kan ingezet worden om te zien waar het zand vandaan komt waar glazen kralen van gemaakt zijn. ‘Zo kan een collectie die al een eeuw in een museum ligt onderzoeksvragen beantwoorden over handelscontacten, zowel interregionaal als door de tijd heen.’ Van Aerde werkt hierin samen met kralenexpert Mette Langbroek en XRF-specialist Dennis Braekmans. ‘Dennis doet het technische deel, Mette en ik bekijken de kralen onder de microscoop, en we werken vervolgens ook samen aan het interpretatieve gedeelte.’
Turkoois
Het onderzoek van Jason Laffoon is vergelijkbaar, al richt het zich op een andere regio en een ander materiaal, namelijk Latijns-Amerikaans turkoois. ‘De eerste stap is het ontwikkelen van een techniek genaamd laser ablation systems op turkoois. Dit creëert mogelijkheden voor het analyseren van artefacten in musea over de hele wereld. Op de lange termijn moet dit leiden tot een oorsprongsdatabase van Centraal-Amerikaans turkoois.’
Het tweede doel van het project is om nieuwe inzichten te verkrijgen in de geologische oorsprong van mogelijke bronnen van bewerkte turkooise mozaïekstenen uit pre-Columbiaanse Amerika. ‘Tenslotte is het de bedoeling dat de projectresultaten bijdragen aan onze kennis van lange-afstandshandel in turkoois, zowel binnen Centraal-Amerika, als tussen Centraal-Amerika en het zuidwesten van de huidige Verenigde Staten.’
Herkomst
Ook in het geval van de Egyptische kralen wordt de herkomst onderzocht. ‘We merken nu al een enorme diversiteit,' legt Van Aerde uit. ‘Uit het eerste onderzoek blijkt dat er maar een klein percentage uit Egypte zelf komt. Veel komen er uit Zuid-India en Sri Lanka, maar ook uit Mesopotamië. Qua datering zien we ook van alles: van de vroege oudheid tot de middeleeuwen.’ Hiermee lijkt Egypte veel meer op een soort kruispunt waar veel materiaal in én uitging. ‘Het mooie van deze onderzoekstechniek is dat er in musea nog heel veel materiaal nog nooit op deze manier bestudeerd is.’
De Museums, Collections and Society beurs probeert hier beetje bij beetje verandering in de brengen.
Samenwerking
Één van de voorwaarden van de MCS beurs is dat het een samenwerking betreft tussen een onderzoeker van Universiteit Leiden en een medewerker van een collectie-beherende organisatie. In zijn project werkt Jason Laffoon samen met Jessica Hensel (Wereldmuseum) en Martin Berger (Faculteit der Archeologie). Marike van Aerde werkt samen met Lara Weiss (voormalig medewerker Rijksmuseum van Oudheden) en met Mette Langbroek en Dennis Braekmans (Faculteit der Archeologie).