Stijn van As leerde de kneepjes van het archeologenvak in Oss: ‘Elke schep in de grond was er raak’
De Gemeente Oss is een begrip in de wereld van de Nederlandse archeologie. Al vijftig jaar leggen Leidse archeologen, in samenwerking met inwoners van Oss, de geschiedenis van de gemeente bloot. 2024 is het archeologisch jaar van Oss! In een reeks van interviews blikken we terug op vijftig jaar samenwerking en kijken we naar de toekomst. Deze keer spreken we Stijn van As, als archeoloog al sinds zijn studietijd betrokken bij het archeologisch project in Oss.
Rijke bewoningsgeschiedenis
Stijn van As begon aan zijn studie archeologie in Leiden in 2004. In de zomer van 2005 ging hij op veldwerkstage in Oss. ‘Het was na een week Fieldschool in Oegstgeest mijn eerste ervaring in de archeologie. Op het moment zelf had ik natuurlijk weinig vergelijkingsmateriaal, maar achteraf realiseerde ik me hoe interessant deze opgraving was.’ De hoeveelheid archeologische vondsten was indrukwekkend. ‘Elke schep in de grond was er raak. De rijke bewoningsgeschiedenis omvatte de prehistorie en de Romeinse tijd. Het sprak enorm tot de verbeelding.’
Na de deelname aan het veldwerkproject bleef Stijn betrokken bij het project Oss. ‘Ik word af en aan ingehuurd voor het uitwerken van opgravingen die de Universiteit Leiden uitvoerde van 2000 tot 2014. Dit zorgt er ook voor dat de herinneringen aan mijn eigen opgravingstijd levend blijven.’
Gevormd door Oss
Het is niet overdreven om te stellen dat Stijn als archeoloog gevormd is door zijn ervaringen in Oss. ‘De ervaringen in Oss hebben een belangrijke rol gespeeld in de vorming van mijn carrière. Ik viel daar met mijn neus in de boter. Gaandeweg ging ik de regio steeds meer waarderen om haar bijzondere archeologie en topsites. Dat hangt natuurlijk ook samen met een stukje nostalgie. Ik denk dat meer alumni van de Faculteit der Archeologie daarover mee kunnen praten.’
Hoge lat
Het onder de knie krijgen van de archeologische veldmethodieken is een cruciaal onderdeel van iedere archeologische opleiding. ‘De lat lag hoog tijdens het veldwerkproject in Oss. Daar heb ik later heel veel profijt van gehad. Dat is deels te danken aan de opgravingsleiding, indertijd door Richard Jansen en Harry Fokkens.’ Aan de andere kant is het makkelijk om verwend te raken door Oss. ‘Qua vondsten zeker. Die opgraving vertegenwoordigt toch wel een van de meest bijzondere onderzoeken die ik ooit gezien heb.’
Oss zet alle vinkjes
En waarom is die archeologie in Oss juist zo bijzonder? ‘Het heeft alles te maken met het landschap’, legt Stijn uit. ‘De regio ligt op de overgang van de hogeren zandgronden en het lagere Maaslandschap. Zo heb je droge voeten, maar ook goede plekken om je vee te laten grazen en akkers in te richten. Bovendien ben je nooit ver van het water.’ De diversiteit van het landschap creëert een perfecte plek voor bewoning.
Daarnaast is Oss door 50 jaar continu onderzoek een enorme bron van data voor de universiteit. ‘Er is heel veel onderzoek gedaan in een periode waarin men nog veel moest leren over de bronstijd en ijzertijd in Nederland. Oss is vertegenwoordigd in veel standaardwerken.’ Het heeft dus alles wat je graag terugziet in een opgraving. ‘Het zet inderdaad alle vinkjes.’
Nostalgie
Natuurlijk heeft Stijn ook veel persoonlijke herinneringen aan de opgraving. ‘Niet alleen denk ik graag terug aan de bijzondere archeologie, zoals de waterput en huisplattegronden die we aantroffen, maar ook aan de gezelligheid. Onze uitgaansavonden op donderdag, met de groep studenten en begeleiders. Het slapen in tenten achter het opgravingshuis. De zware regenbuien. Je bent letterlijk in weer en wind, of onder de koperen ploert, aan het werk, met steeds dezelfde mensen om je heen. Dat levert nostalgische herinneringen op.’
Levend verleden
Op een gegeven moment viel het Stijn op dat de archeologie in Oss enorm leeft. ‘Het vorstengraf kreeg bijvoorbeeld enorm veel aandacht. Richard Jansen heeft er een grote hand in gehad om het erfgoed hier kenbaar te maken aan het publiek. Zo leren lokale schoolkinderen al over de vorst van Oss. Het is heel bijzonder dat men zo intensief bezig is met de lokale archeologie.
De gemeente Oss speelt hier een belangrijke rol in. ‘Het is onwijs leuk dat er zo'n mooie wisselwerking is tussen die partijen en ik ben heel blij dat ik hier via Richard nog bij betrokken ben.’ Stijn voert momenteel ook opdrachten uit voor stadsarcheoloog Mijke Peeters. ‘Ook een heel fijn persoon om mee te werken.
‘Oss heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de carrière van mij en mijn collega's. Daar mag iedereen die dit project mogelijk maakt trots op zijn.’