Leidse studenten bouwen aan slimme antilichamen met eiwit-‘klittenband’
Negen studenten doken deze zomer in een uitdagend iGEM-project. Met hun idee willen ze antilichamen efficiënter maken – en leren ze ondertussen minstens zoveel over samenwerking, creativiteit en hun eigen toekomst.
Terwijl veel studenten van hun zomervakantie genoten, werkten negen Leidse studenten aan een ambitieus project voor de internationale iGEM-wedstrijd. Hun doel: een snellere en goedkopere manier ontwikkelen om een belangrijk onderdeel van antilichamen te maken – eiwitten die onmisbaar zijn in zowel de geneeskunde als diagnostiek. We spraken met teamleden Julianna, Louke en Adriana over hun ervaring, die wetenschap combineert met creativiteit en persoonlijke groei.
‘Ik heb niet het gevoel dat ik mijn zomer opoffer; ik heb juist het idee dat ik er iets voor terugkrijg’, zegt masterstudent Julianna. ‘Ik krijg nog genoeg zomers, maar nooit meer een iGEM-zomer.’
‘Ik krijg nog genoeg zomers, maar nooit meer een iGEM-zomer’
De uitdaging: antilichamen de juiste ‘handschoenen’ geven
De bachelor- én masterstudenten werken aan een project dat ze Splintein hebben genoemd, een knipoog naar de eiwitbouwstenen die de hoofdrol spelen in hun onderzoek. Hun methode moet de productie van antilichamen goedkoper en efficiënter maken.
Antilichamen zijn Y-vormige moleculen die je lichaam inzet om ziekten te bestrijden. Voor gebruik in therapieën en onderzoek hebben ze suikerketens nodig die aan de moleculen worden vastgemaakt – een proces dat glycosylering heet. Je kunt het zien als het aantrekken van ‘handschoenen’ om de armen van de antilichamen. De juiste ‘handschoenen’ verbeteren de werking, maar de huidige methode is langzaam en foutgevoelig: de suikers worden stukje bij beetje vastgemaakt.
Het Leidse team stelt een slimmer idee voor: maak eerst de volledige ‘handschoen’ en bevestig die vervolgens met behulp van splinteins – eiwitten die werken als een soort klittenband. Deze modulaire aanpak kan de productie versnellen, fouten verminderen en zelfs de afhankelijkheid van dierlijke cellen terugdringen. ‘Als dit werkt, kan het zowel fundamenteel onderzoek als therapieën vooruithelpen’, zegt teamlid Louke.
Meer dan wetenschap: een snelcursus samenwerken
Het team is net zo divers als de taken die de leden op zich hebben genomen. Julianna, die eigenlijk voor het programmeerwerk had gekozen, ontdekte een nieuwe passie: voorlichting en wetenschapscommunicatie. ‘Het maakte wetenschap weer leuk – en liet me zien dat ik er mijn eigen persoonlijkheid in kwijt kan.’
Adriana daarentegen begon juist vanaf nul met programmeren. ‘Ik wilde het altijd al leren, en nu bouw ik onze website,’ vertelt ze lachend. Ze overweegt nu zelfs een stage waarin ze moet programmeren.
Ondanks de duidelijke taakverdeling springt iedereen bij waar nodig: van mails over financiën tot het aanvragen van patenten. ‘De energie in het team werkt aanstekelijk,’ zegt Louke.
‘De energie in het team werkt aanstekelijk’
Buiten het lab: kunst en ethiek
Het project daagt de studenten ook uit om buiten de grenzen van de wetenschap te denken. Zo vertelt Julianna hoe ze voor hun publieksactiviteiten contact zocht met een kunstenares. ‘Ze zei: “Wij zijn allemaal eiwitten.” Dat liet me ineens breder nadenken. Ze herinnerde me er ook aan dat gistcellen levende organismen zijn. Dat klinkt logisch, maar ik had er nooit echt zo bij stilgestaan.’
Voor Adriana riepen dit soort gesprekken juist ethische vragen op: ‘Als gistcellen dierlijke cellen kunnen vervangen, wat betekent dat dan voor hoe we leven waarderen?’
Vooruitblik: op naar Parijs
Het avontuur eindigt dit najaar in Parijs, waar eind oktober honderden teams hun innovaties presenteren tijdens de iGEM Grand Jamboree. ‘Daar kijken we enorm naar uit,’ zegt Louke.
Team iGEM Leiden
Het Leidse iGEM-team bestaat uit negen bachelor- en masterstudenten, vooral met een achtergrond in biologie of biomedische wetenschappen. De taken zijn onderling verdeeld. De officiële projecttitel is Splintein. Teamleden zijn:
- Vera van Neer – Teamleider – MSc Biology
- Julianna F. Hoffer – Human Practices - MSc Biomedical Science
- Gelijn Brandjes – Entrepreneurship - BSc Biologie
- Louke D. Nieman – Design- MSc Biology
- Adriana A. Anguelova – Coding- MSc Biology
- Kimberly Zaal – Modeling- MSc Biomedical Sciences
- Iris Niestadt – Wiki- BSc Biologie
- Xavian van Loon – Lab Manager- MSc Biology
- Tijn Looij – Lab Manager-BSc Biologie