Remco Breuker maakt documentairereeks over Zuid-Korea: ‘Nederland en Korea zijn structureel verwant’
Hoogleraar Remco Breuker speelt de hoofdrol in de nieuwe documentaire ‘Big in Korea’. Drie zondagavonden is te zien hoe hij door Zuid-Korea trekt. Hoe heeft het land zich de afgelopen decennia ontwikkeld? En wat is het effect van de mislukte staatsgreep van afgelopen december?
Het gezin van hoogleraar Remco Breuker viert al jaren kerst met dat van (culinair) journalist Hassnae Bouazza. Een jaar of acht geleden ontstond tijdens een van die kerstdiners een idee: moesten Breuker en Bouazza hun interesses niet bundelen voor een documentaire over de (eet)cultuur van Zuid-Korea? ‘We hebben dat idee destijds serieus uitgewerkt en geprobeerd aan de man te krijgen, maar dat bleek lastiger dan gedacht’, blikt Breuker terug. ‘Zuid-Korea was toch minder aantrekkelijk dan Japan of China voor de omroepen.’
Alsnog aan de slag
Toen er afgelopen december een poging tot een staatsgreep plaatsvond in Zuid-Korea keerde het tij. Breuker: ‘We kregen te horen dat we toch een documentaire mochten maken, met een uitzenddatum in september.’ In Big in Korea duikt Breuker niet alleen de eetcultuur in, maar zoekt hij in het algemeen naar veranderingen in het land dat hij in de jaren negentig voor het eerst bezocht als student.
‘Een van de eerste kijkers merkte op dat ik alsnog voortdurend aan het eten was’, zegt Breuker lachend. ‘Dat komt omdat eten heel veel culturele en zelfs politieke betekenissen heeft, maar in principe bezoek ik drie afleveringen lang zowel mensen die laten zien hoe Korea veranderd is als oude vrienden. Sommigen van hen had ik al decennia niet gezien, dus het was fantastisch om naar hen terug te keren. Tegelijkertijd was het soms confronterend om weer terug te keren naar plekken waar ik als 21-jarige student zonder enige voorkennis kwam en me te realiseren hoeveel tijd sindsdien is verstreken. Korea heeft zich de afgelopen dertig jaar van soms onderontwikkeld gebied getransformeerd tot een voorloper op allerlei terreinen, van fantastisch OV tot prachtige steden.’
Stormachtige ontwikkeling
Die stormachtige ontwikkeling staat centraal in de documentaire. Breuker: ‘In de eerste aflevering kijken we naar de democratie. Toen die afgelopen jaar onder druk stond, hebben de Koreanen heel kordaat gehandeld door de straat op te gaan en met twee miljoen mensen geweldloos verzet te plegen. In de tweede aflevering zoomen we vervolgens in op de democratische groei die het land sinds de dictatuur van de jaren tachtig heeft doorgemaakt en laten we zien hoe bijzonder het is dat die vergezeld is gegaan van economische groei.’
Tegelijkertijd is de documentaire geen ‘goednieuwsshow’. ‘Als je denkt dat jouw kringverjaardag ongezellig is vanwege de politieke polarisatie hier, ben je nog niet in Korea geweest’, zegt Breuker. ‘Heel veel jonge mannen zijn daar boos omdat ze zich kansloos en bedreigd voelen. Daardoor heb je ook heel veel jonge vrouwen die zich gemarginaliseerd en bedreigd voelen en zich niet langer aan mannen willen aanpassen. In de derde aflevering gaan we in op die polarisatie, ook omdat Korea daarmee in zekere zin lijkt voor te lopen op Nederland.’
Voorloper op Nederland
In Nederland mogen we Zuid-Korea dan voornamelijk associëren met K-pop en het conflict met Noord-Korea: daaronder ligt een maatschappij die sterk lijkt op de onze. Breuker: ‘In Nederland wordt slecht onderscheid gemaakt tussen allerlei soorten Aziaten. Iemand zei eens tegen me: “Koreanen, Japanners, allemaal Chinezen.” In werkelijkheid zijn die verschillen enorm en lijkt Zuid-Korea misschien wel het meest op Nederland qua structurele problematiek. Het is een klein, modern land met een relatief hoogopgeleide bevolking zonder veel eigen grondstoffen dat zich bevindt tussen veel grotere buren. Handel en creativiteit zijn cruciaal voor het land, dat tegelijkertijd een moeizame band heeft met migratie. Enerzijds zijn migranten nodig, anderzijds weetde bevolking niet altijd goed met migratie om te gaan.’
Een verschil met Nederland is het tempo waarin de samenleving zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. ‘Daardoor loopt Nederland nu tegen problemen aan die in Zuid-Korea al tien, vijftien jaar bekend zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om de hoge woningprijzen, maar ook om wat je de ‘Andrew Tatisering’ van de maatschappij zou kunnen noemen. Nederland zou voor dit soort problemen goed naar Zuid-Korea kunnen kijken. Het is dan ook niet exotisch om Koreastudies te doen: het is een land waar Nederland structureel mee verwant is en dat de moeite waard is om meer over te leren.’