Zorg- en welzijnsprofessionals moeten beter samenwerken én reflecteren
Veel Nederlanders hebben fysieke, psychische en sociale problemen tegelijk. Zij hebben hulp nodig van meerdere professionals uit verschillende organisaties. Fia van Heteren onderzoekt hoe deze professionals met elkaar én met cliënten samenwerken, en welke factoren deze samenwerking versterken of belemmeren.
Samenwerking niet vanzelfsprekend
Als je bijvoorbeeld kampt met zowel fysieke als psychische klachten, kan het zo zijn dat je hulp nodig hebt van zowel de huisarts als een ggz-behandelaar. Fia van Heteren laat in haar onderzoek zien dat samenwerking tussen deze professionals niet vanzelfsprekend is. Sterker nog, in zogeheten fluïde teams (teams met veel verschil en veranderlijkheid in de samenstelling van het team) draait samenwerking vooral om kwetsbare, persoonlijke relaties en improvisaties. Professionals moeten steeds opnieuw geschikte partners vinden, omdat vaste structuren ontbreken. Hierdoor ontstaat spanning en raakt kostbare tijd verloren.
Vanaf september 2025 geldt het Aanvullend Zorg-en Welzijnsakkoord (AZWA), een akkoord om betere samenwerking tussen het medisch en sociale domein te garanderen. Wil de overheid dit akkoord echt halen, moet het leren samenwerken in fluïde praktijksituaties een expliciet onderdeel worden van het akkoord. Zonder dagelijkse samenwerking in de praktijk van uitvoerend professionals blijft AZWA een papieren ambitie.
Hoe professionals cliënten beoordelen – en waarom dat uitmaakt
Van Heteren's proefschrift zoomt niet alleen in op samenwerking tussen professionals onderling, maar ook op de relatie tussen professional en cliënt. In 15 interviews met huisartsen onderzocht zij hoe huisartsen keuzes maken in de behandeling van patiënten met verschillende sociaaleconomische achtergronden. De resultaten laten zien dat artsen – vaak zonder het zelf te beseffen – andere afwegingen maken op basis van sociaaleconomische status (SES). Daar liggen drie factoren aan ten grondslag:
- Statusbehoud: artsen wegen mee in hoeverre iemands werk, stabiliteit of maatschappelijke positie beschermd moet worden.
- Sociale afstand: herkenning of nabijheid tussen arts en patiënt beïnvloedt de motivatie om te helpen.
- Redeneringen over gezamenlijk zorgen: opleidingsniveau of een druk leven bepalen in hoeverre een behandelplan werkelijk samen wordt opgesteld.
Betere samenwerking en meer reflectie op eigen gedrag
Volgens Van Heteren tonen deze inzichten dat zowel interprofessionele samenwerking als de manier waarop professionals cliënten inschatten cruciaal is voor toegankelijke, rechtvaardige zorg. Om die reden pleit zij voor een opleiding waarin toekomstige artsen zich voorbereiden op patiënten met complexe problemen, en daarbij ook leren op hun eigen gedrag te reflecteren.
Promotie
De promotie van Fia van Heteren vindt plaats op dinsdag 2 december om 13.00 uur in het Academiegebouw van de Universiteit Leiden.