‘We vonden zelfs een luier’: studenten brengen Leiden in kaart
Om 5 uur opstaan, door de regen struinen en een vieze luier spotten: studenten van het Honours College Archeologie hebben het allemaal doorstaan. Voor het vak ‘Future cities, urban pasts’ brachten ze Leiden op verschillende manieren in kaart. ‘Deze honourstrack laat zien hoe we archeologie een stap verder kunnen brengen.’
Vlak voor de kerstvakantie verzamelden de studenten zich voor hun laatste werkgroep van Future cities, urban pasts. Het doel van het vak is om te onderzoeken hoe archeologie gebruikt kan worden bij toekomstige stedenplanning, vertelt docent Tuna Kalayci. ‘En stadsplanning heeft raakvlakken met veel verschillende disciplines, dus het is gaaf om te zien hoe studenten van verschillende achtergronden het onderwerp benaderen.’
Die diversiteit in benaderingen kwam tot leven in de laatste bijeenkomst, waar de studenten presenteerden hoe ze Leiden in kaart hadden gebracht en hun bevindingen bespraken. De studenten waren verdeeld in drie afzonderlijke groepen. Alle groepen bestudeerden de Haarlemmerstraat, dé winkelstraat van Leiden, maar de manier waarop verschilde per groep.
Afval als data
Eén van de opmerkelijkste benaderingen was het gebruik van afval als data. Archeologen zijn dol op afval: het is van onschatbare waarde voor het analyseren van menselijk gedrag. Afval verzamelen is niet tijdsafhankelijk, omdat het altijd beschikbaar is, en het levert veel data op, omdat er zoveel van is. Dit maakt afval een toegankelijke bron van informatie.
Een groep studenten analyseerde het afval dat werd achtergelaten in de Haarlemmerstraat en omliggende steegjes. Ze stonden om 5 uur ‘s ochtends op om het afval te observeren en categoriseren. Werd het afval geproduceerd door activiteiten omtrent vrije tijd, werk of levensbehoeften?
Zo reconstrueerden ze de stedelijke activiteit in het winkelgebied. ‘Tot onze verrassing liet iemand ook een vuile luier achter in een van de steegjes’, verklapt een student. ‘Het afval bestond verder vooral uit voedsel- en drankverpakkingen, boodschappentassen of kassabonnen. Mensen hebben dus vooral de neiging om het gebied in hun vrije tijd te bezoeken, te winkelen of eten te halen.’
‘Stalking Leiden’
Een andere groep doopte hun project ‘Stalking Leiden’: zij brachten de historische transformatie van de Haarlemmerstraat in beeld. De studenten ontdekten dat de Drankwet van 1881 mogelijk verklaart waarom de straat een winkelgebied werd. Vóór de drankwet werd de Haarlemmerstraat geteisterd door openbaar dronkenschap. De drankwet maakte het minder rendabel om er een kroeg te openen. Zo ontstond er ruimte voor winkels. ‘En het is logisch dat winkels zich clusteren, omdat consumenten dan minder ver hoeven te lopen om gelijksoortige artikelen te vinden.’
Uit je comfortzone
Na de presentaties leidde Kalayci een discussie over de bevindingen. De ‘vrouwelijkheid’ van de Haarlemmerstraat, ‘the grammar of space’ en hoe archeologie met dit alles samenhangt: het gesprek kon moeilijk te volgen zijn voor een buitenstaander, maar de studenten genoten met volle teugen.
Emma, student politicologie, legt uit waarom ze voor de honourstrack Archaeology & Society heeft gekozen: ‘Wanneer je in een bepaald vakgebied werkt, is er een bepaalde manier van denken waar je in vast kunt komen te zitten. Het volgen van deze track is een coole manier om een andere manier van denken aan te leren en uit je comfortzone te stappen.’
Alexia ziet het traject als een waardevolle aanvulling op haar bachelor archeologie: ‘Deze track biedt extra uitdaging en laat zien hoe we archeologie een stap verder kunnen brengen, omdat archeologie in veel situaties en op verschillende vraagstukken kan worden toegepast.’ De presentaties van vandaag waren daar een mooi voorbeeld van.
Tekst: Lynn Mans
Foto's: Buro JP