Ons voedsel wordt calorierijker en minder voedzaam door CO2-stijging
Voedselgewassen worden calorierijker, minder voedzaam en mogelijk ook giftiger door de toename van CO2 in de atmosfeer. Dit kan zonder ingrijpen leiden tot ondervoeding, zelfs bij bevolkingsgroepen die nu voldoende te eten hebben. Dit blijkt uit Leids onderzoek, gepubliceerd in Global Change Biology.
Wie vandaag een gezonde maaltijd van aardappels en bonen eet, krijgt in de toekomst bij hetzelfde gerecht mogelijk niet genoeg belangrijke voedingsstoffen binnen. Door toename van het CO2-gehalte in de lucht neemt de voedingswaarde van gewassen af: ze bevatten onder andere minder zink, ijzer en eiwitten. Gemiddeld dalen deze voedingsstoffen met 4,4%, maar er zitten ook dalingen bij van 38%. Tegelijkertijd neemt het aantal calorieën toe, wat kan bijdragen aan overgewicht. Ook zijn er aanwijzingen dat schadelijke stoffen zoals lood in concentratie toenemen. Hoewel er meer data nodig zijn om dit laatste verder te onderzoeken.
Wake-upcall
Wereldwijd zijn veel mensen afhankelijk van rijst of tarwe voor hun voeding. Deze gewassen laten allebei een aanzienlijke afname zien van essentiële voedingsstoffen als het CO2-niveau stijgt. Een afnemende voedingswaarde kan, zelfs als er genoeg voedsel is, grote gevolgen hebben voor de gezondheid en bijdragen aan (verdere) ondervoeding. Milieuwetenschapper Sterre ter Haar ziet haar studie dan ook als een wake-upcall. ‘Vaak denken we bij voedselzekerheid aan de vraag of mensen hun maag kunnen vullen. Met ons onderzoek benadrukken we dat voedselzekerheid ook betekent dat ons voedsel voldoende voedingsstoffen bevat. Daar moeten we meer aandacht aan geven.’
Data uit verschillende onderzoeken vergeleken
Voor het onderzoek zijn data van gewassen uit diverse studies geanalyseerd en met elkaar vergeleken. In deze studies lieten wetenschappers gewassen groeien onder verschillende CO2-niveaus. Hoewel er veel data beschikbaar waren, was het moeilijk om deze met elkaar te vergelijken vanwege de uiteenlopende CO2-concentraties die in de onderzoeken zijn gebruikt. Toch lukte het de Leidse onderzoekers, want het bleek dat het effect van de onderzochte CO2-niveaus op de groei van planten lineair is; als het CO2-niveau verdubbelt, verdubbelt ook het effect op de voedingsstoffen. Daarmee konden de onderzoekers een nulmeting maken waarmee ze alle data konden vergelijken. In totaal is naar 43 gewassen gekeken waaronder rijst, aardappels, tomaten en tarwe.
Hoe realistisch is dit scenario?
De gewassen voor de verschillende studies groeiden zowel binnen als buiten onder experimentele omstandigheden. Hoe reëel is het dat ons eten echt calorierijker, minder voedzaam en giftiger worden? Ter Haar: ‘Voor de nulmeting lag het CO2-niveau op 350 parts per million (ppm) en we keken wat er zou gebeuren bij 550 ppm, een niveau dat we in ons leven nog verwachten te kunnen bereiken. We leven nu met 425 ppm, dus we zijn al halverwege dit model.’ Volgens de onderzoekers suggereren de resultaten dat ons dieet nu al minder voedzaam is dan enkele decennia geleden. In de toekomst moeten we mogelijk ons dieet aanpassen om voldoende essentiële voedingsstoffen binnen te krijgen.
Aanpassen aan klimaatverandering
De Leidse onderzoekers hopen dat deze studie de aanzet vormt voor meer onderzoek naar het effect van CO2 op nog meer gewassen. Maar ook wat andere effecten van klimaatverandering op ons voedsel zijn. En hoe we gewassen kunnen aanpassen aan klimaatverandering. Kunnen we ze bijvoorbeeld anders laten groeien in kassen? ‘Gelukkig is er veel innovatie in de Nederlandse voedselsector en hebben we sterke onderzoeksinstellingen die hier onderzoek naar kunnen doen’, zegt Ter Haar. ‘Samen kunnen we echt vooruitgang boeken.’
Publicatie in Global Change Biology
Lees het wetenschappelijk artikel CO2 rise directly impairs crop nutritional quality in Global Change Biology.
Het onderzoek is onderdeel van het Horizon 2020 project EU 1.5° Lifestyles.