De Design-Thinking methode voor het stimuleren van kennisoverdracht in organisaties
Het delen van kennis uit onderzoek binnen organisaties vormt een uitdagende taak. Hoe kan dit effectief worden gedaan? Welke stappen moeten worden genomen om ervoor te zorgen dat kennis uit onderzoek wordt gedeeld en toegepast in de dagelijkse praktijk van de organisatie? Op 8 mei kwamen het Leiden Leadership Centre (LLC) en partnerorganisaties samen voor een interactieve sessie over Design Thinking, met als doel deze vragen te beantwoorden. De sessie werd geleid door Daniek Bosch van het Leiden Learning & Innovation Centre (LLInC).
Waarom Design Thinking?
Design Thinking is een mensgerichte aanpak die zich richt op het begrijpen van de behoeften en problemen van mensen om innovatieve oplossingen te ontwikkelen. Hoewel de methode oorspronkelijk uit de ontwerpwereld komt, heeft deze ook grote relevantie in de publieke sector. Design Thinking stelt publieke professionals in staat om beter inzicht te krijgen in de behoeften en ervaringen van burgers. De methode is dan ook gebaseerd op het principe van empathie.
Daarnaast kan Design Thinking leiden tot veerkrachtigere en responsievere publieke diensten en beleidsvorming. Het bevordert een cultuur van innovatie, samenwerking en experimenteren binnen de publieke sector. Design Thinking moedigt professionals aan om buiten de traditionele denkkaders te treden en te experimenteren met nieuwe ideeën en benaderingen. Pim van Vliet, Gemeentesecretaris van de Gemeente Leiden, benadrukt na afloop van de workshop dat Design Thinking niet alleen zeer behulpzaam is, maar ook leuk om te doen. Het stimuleert luisteren, doorvragen, oplossingsgericht denken, creativiteit en het terugbrengen tot de kern. Dit maakt Design Thinking een aantrekkelijke methode voor leiders in de publieke sector om te verkennen.
Design Thinking als instrument voor het genereren van leiderschapsinzichten
In een recente interactieve Design Thinking-sessie hebben deelnemers zich gebogen over de vraag hoe inzichten uit leiderschapsonderzoek kunnen worden vertaald naar bruikbare processen binnen organisaties. Het doel was om oplossingen te bedenken die publieke managers kunnen ondersteunen in hun leiderschapsrol. Door middel van de vijf fasen van de Design Thinking-methode zijn de deelnemers aan de slag gegaan met praktijkgerichte casuïstiek.
De eerste fase van deze methode staat in het teken van empathie tonen. Deelnemers hebben rollenspellen in groepsverband gebruikt om zich in te leven in de problematiek van de beoogde doelgroep. Gesprekken met deze doelgroep hebben geleid tot diepgaand inzicht in het probleem en belangrijke overwegingen bij het vinden van een oplossing. Bijvoorbeeld, in een van de rollenspellen namen deelnemers de rol aan van een teamleider die weinig binding ervoer met zijn of haar team. Door vragen te stellen en te begrijpen waar het probleem vandaan kwam en wat de gewenste situatie zou zijn, kregen de groepen een helder beeld van de uitdagingen waarmee de doelgroep werd geconfronteerd.
Vervolgens zijn de deelnemers overgestapt naar de definieerfase, waarin ze de inzichten uit de empathiefase verder hebben uitgewerkt. Het doel was om de behoeften van de doelgroep te definiëren aan de hand van een probleemstelling in de vorm van een 'hoe kunnen we...' vraag. Bijvoorbeeld: 'Hoe kunnen we meer verbinding creëren in dit team?'. Deze vraag voldeed aan de drie criteria voor een goede Design Thinking-probleemstelling: gericht op mensen, breed genoeg om open ideeën te genereren en specifiek genoeg om concrete oplossingen te bedenken.
In de ideeënfase werden de deelnemers uitgedaagd om creatief te denken door verschillende oplossingen te tekenen. Het doel van deze fase was om zoveel mogelijk ideeën te genereren die het eerder geschetste probleem konden oplossen. Hieruit kwamen de meest creatieve oplossingen naar voren. Vervolgens hebben de groepen gediscussieerd over welk idee het meest vernieuwend, origineel en relatief gemakkelijk te implementeren was. Met dit geselecteerde idee zijn de groepen overgegaan naar de prototypefase.
De volgende stap was het creëren van verschillende prototypes om te ontdekken wat wel en niet werkt. Een prototype moest makkelijk te implementeren zijn en veel impact hebben. In andere woorden, het prototype moet de WOW!-factor hebben. De focus tijdens deze prototypefase was gericht op het beschrijven van de stappen die nodig waren om de gekozen oplossing in de praktijk te implementeren. De deelnemers stelden zich voor dat ze zich in 2025 bevonden tijdens een evaluatiebijeenkomst van het project. Ze analyseerden wat tot het succes van het project leidde, welke uitdagingen werden overwonnen en welke personen betrokken waren. Deze toekomstgerichte benadering toonde al snel aan dat zelfs een eenvoudig idee duurzaam implementeren zeer uitdagend kan zijn. Om concreet te blijven, werd gekeken naar welke stappen in de komende weken konden worden gezet.
Met het prototype keerden de deelnemers terug naar de doelgroep om hun reactie te peilen. Dit leverde nieuwe inzichten en verbeterpunten op, die hebben geholpen om de oplossing verder te verfijnen. Het testen van het prototype kon bijvoorbeeld aantonen dat het oorspronkelijke probleem niet het juiste probleem was, of dat er aannames waren gemaakt in de oplossing die niet bleken te kloppen. Met behulp van deze inzichten keerden de deelnemers terug naar eerdere fasen en doorliepen (een deel van) het proces opnieuw.
Ervaringen met de Design Thinking methode
Design Thinking heeft zich bewezen als een waardevol instrument om nieuwe ideeën te genereren en leiderschapsinzichten toe te passen op concrete organisatieprocessen. De interactieve sessie bood deelnemers de mogelijkheid om hun creativiteit te benutten en gezamenlijk te werken aan oplossingen die publieke managers ondersteunen bij hun leiderschapsuitdagingen. Door middel van de Design Thinking methode, kunnen organisaties hun leiderschapsgedragingen stimuleren op het gebied van innovatie en verbetering. Pim van Vliet, Gemeentesecretaris bij Gemeente Leiden, geeft na afronding van de workshop aan de Design Thinking methode verder te ontwikkelen binnen de gemeente.
Verder met Publiek Leiderschap
Het Leiden Leadership Centre (LLC) is een platform voor onderzoek en onderwijs op het gebied van publiek leiderschap. Binnen het programma ‘Verder met Publiek Leiderschap’ (VPL) werken het LLC en verschillende publieke organisaties samen om leiderschap goed te onderzoeken en verder te ontwikkelen. Ook geïnteresseerd in de methode? Kom in contact met het LLC wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen.