Wat is burgerschap? Klassieke Talen helpen bij het antwoord
Een Europees project moet helpen het onderwijs in Latijn op middelbare scholen een nieuwe impuls te geven. ‘Door te focussen op burgerschap willen we laten zien dat Latijn relevant is voor discussies over burgerschap en migratie.’
Nederlandse gymnasia moeten zich regelmatig verdedigen tegen de mening elitair en daarmee ontoegankelijk voor minderheidsgroepen te zijn. ‘Ook de Klassieke Talen worden soms gezien als oude-witte-mannenvakken, die een ouderwetse culturele heerschappij proberen over te dragen’, legt universitair docent Christoph Pieper uit. ‘Dan moet je je afvragen hoe je nog attractief kunt zijn voor mensen uit de hedendaagse maatschappij, of je daar nog een afspiegeling van bent.’
Brug naar het heden
Een beurs van het Erasmus+-programma moet helpen om een brug naar de hedendaagse maatschappij te slaan. Samen met hoofdaanvrager Lidewij van Gils van de UvA en collega’s van universiteiten in Trier, Parijs, Turijn en Ljubljana gaat Pieper aan de slag om een didactische toolkit bij een redevoering van de Romeinse politicus Marcus Cicero te ontwikkelen. ‘In Pro Archia verdedigt Cicero een Griekstalige dichter, een migrant, die onterecht het Romeins burgerschap zou hebben opgeëist’, licht Pieper toe. ‘Dat maakt hem inhoudelijk heel interessant in een Europa waar migratie op dit moment een groot thema is.’
Dat de redevoering in het Latijn is, is daarbij een pluspunt, vindt Pieper: ‘Deze speech is geschreven in een taal die niet nationaal, maar supranationaal is. Het Latijn wordt gedeeld door heel veel landen en kent een eeuwenoude gemeenschappelijke Europese onderwijstraditie. Juist door weg te gaan van het specifieke en tweeduizend jaar terug in de tijd te gaan, kun je met leerlingen heel goed het gesprek aangaan over wat burgerschap en migratie betekenen.’
Aan de slag met docenten
De komende jaren gaan Pieper en zijn Europese collega’s aan de slag om een toolkit voor docenten te maken. ‘Een paar jaar geleden heb ik met vier Nederlandse collega’s een website gemaakt met een commentaar op Cicero. Dat was juist in coronatijd, dus die website is heel veel gebruikt en de becommentarieerde speech is uiteindelijk examenstof geworden. Ook op internationale congressen werd heel enthousiast op deze aanpak gereageerd. Voor dit project zullen we daarom weer een commentaar op een speech schrijven waarin we ingaan op grammatica, maar ook op de bredere maatschappelijke inbedding van de tekst.’
Naast de website zullen Pieper en zijn collega’s bovendien verschillende workshops verzorgen voor docenten in het middelbaar onderwijs. ‘We gaan bijvoorbeeld kijken hoe de speech door de eeuwen heen is gelezen, maar we willen ook de retorica beleefbaar maken met een kleine wedstrijd, waarin leerlingen een video met hun versie van de speech kunnen insturen.’
De deelnemers aan de workshops kunnen hun nieuw-opgedane kennis vervolgens delen met hun achterban in het onderwijs. ‘Alle deelnemende wetenschappers hebben goede banden met het onderwijs, dus we verwachten dat het zich zal verspreiden’, zegt Pieper. ‘Ik ben zelf heel benieuwd hoe dit bijvoorbeeld in Slovenië gaat uitpakken, omdat ik weinig weet van het onderwijs in Latijn daar. En het zou natuurlijk prachtig zijn als door dit project deze tekst van Cicero wordt gekozen voor het eindexamen over een paar jaar.’