Op een miljard lichtjaar van de aarde is een gigantisch radiobrug ontdekt die twee clusters van sterrenstelsels verbindt. Uit de gloed van deze brug zijn magnetische velden waarneembaar. Dat ontdekten astronomen, waaronder Huub Röttgering en Reinout van Weeren van de Sterrewacht Leiden, met behulp…

Een team van sterrenkundigen onder leiding van wetenschappers van de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam heeft via directe beeldvorming een reuzenplaneet ontdekt op enorme afstand van een zon-achtige ster. Waarom die planeet zo zwaar is en hoe die daar verzeild is geraakt, is nog een…

Maar liefst 72 nieuwe kandidaat-sterrenstelsels, dat is het resultaat van de diepste waarneemcampagne ooit. Een internationaal team astronomen met een grote Nederlandse en Leidse inbreng publiceert erover in tien artikelen in een speciale editie van het vakblad Astronomy & Astrophysics.

Drie sterrenkundigen van de Universiteit Leiden hebben aangetoond dat er tussen bekende, ongevaarlijk geachte planetoïden toch ruimterotsblokken zitten die in de toekomst met de aarde kunnen botsen. Ze deden hun onderzoek met behulp van een kunstmatig neuraal netwerk. De resultaten zijn geaccepteerd…

Ons zonnestelsel ontstond waarschijnlijk op dezelfde manier als de meeste andere planetenstelsels bij ons in de buurt. Dat blijkt uit Duits-Oostenrijks-Nederlands onderzoek aan meer dan 870 planeetvormende schijven in de Orionwolk A. De vijf onderzoekers, onder wie drie van de Leidse Sterrewacht, publiceren…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft een wervelwind van stof en gruis ontdekt in een baan rond een jonge ster. In het gruis is zich mogelijk een planeet aan het vormen. Het team van wetenschappers deed de ontdekking in de tijd die bouwers en bedenkers van een astronomisch…

Astronomen, onder leiding van Nienke van der Marel, hebben met de ALMA telescoop de sterkste aanwijzing tot nu toe gevonden dat in de schijven van gas en stof rond vier jonge sterren recent planeten zijn ontstaan. Publicatie in Astronomy & Astrophysics.

Een internationaal team van astronomen heeft een hemelkaart gepubliceerd met daarop meer dan 25.000 superzware zwarte gaten. De kaart, gepubliceerd in het vakblad Astronomy & Astrophysics, is de scherpste hemelkaart op het gebied van de zogeheten lage radiofrequenties. De sterrenkundigen, onder wie…

Professor Ewine van Dishoeck is met ingang van 1 april 2012 door het College van Bestuur en het Faculteitsbestuur benoemd tot Faculteitshoogleraar van de Universiteit Leiden. Als Faculteitshoogleraar is Ewine werkzaam bij de Sterrewacht Leiden en behoort zij tot de absolute top van haar vakgebied; Molecular…

Media over de hele wereld berichtten erover: de meest gedetailleerde beelden van sterrenstelsels tot nu toe, gemaakt door radiotelescoop LOFAR. Het internationale team achter deze fantastische resultaten werd geleid door Leah Morabito van Durham University, en bestond onder andere uit drie getalenteerde…

Lezing

Studium Generale

Astronomen willen het heelal begrijpen, van de Oerknal tot nu, en hoe dit verder zal gaan. In Leiden concentreren ze zich daarbij op twee vragen: 'Hoe ontstaan sterren en planeten? en 'Hoe ontstonden in het jonge heelal sterrenstelsels en zwarte gaten?' Een nieuwe generatie telescopen – net klaar of…

Het is de grootste database voor ruimte-ijs ooit: De Leiden Ice Database for Astrochemistry: LIDA. LIDA is gemaakt door astrofysici van de Leidse Sterrewacht en omvat niet alleen honderden meetgegevens, maar ook programma’s om astronomische waarnemingen te onderzoeken en nieuwe metingen met de James…

Een team onder leiding van de Leidse promovendus Martijn Oei heeft bij toeval een radiostelsel ontdekt van minstens 16 miljoen lichtjaar lang. Het sterrenstelsel, vergelijkbaar met honderd Melkwegen op een rij, vormt de grootste structuur die tot nu toe gevonden is. De vondst trekt gangbare ideeën over…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft na jaren speuren en het tarten van de grenzen van een telescoop, voor het eerst direct gepolariseerd licht opgevangen van een exoplaneet. Ze kunnen uit het licht afleiden dat er een schijf van stof en gas rond de exoplaneet draait…

Het is een team van Leidse astronomen gelukt om de eerste 100 miljoen jaar van de geschiedenis van de Oortwolk door te rekenen. Tot nu toe waren alleen stukjes van de geschiedenis los van elkaar bestudeerd. De wolk met zo'n 100 miljard komeetachtige objecten vormt een enorme schil aan de rand van ons…

Een internationaal team van astronomen van onder andere de Leidse Sterrewacht, heeft voor het eerst een stukje van het donkere, kosmisch web in kaart gebracht. Het onderzoek versterkt de hypothese dat het jonge heelal bestond uit enorme aantallen, kleine groepjes pasgevormde sterren. De astronomen publiceren…

De Universiteit Leiden is op 8 november het toneel van de jaarlijkse prijsuitreiking van de World Cultural Council (WCC). We beantwoorden de vijf belangrijkste vragen over deze prestigieuze prijzen.

De Leidse hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck is op 15 augustus verkozen tot de nieuwe president-elect van de Internationale Astronomische Unie (IAU).

Een team van onderzoekers heeft door slim gebruik van twee soorten telescopen, prachtige beelden geproduceerd van clusters van sterrenstelsels. Het levert niet alleen mooie plaatjes op, maar geeft ook meer informatie over de enorme hoeveelheden energie die vrijkomen rond superzware zwarte gaten in clusters.…

Vanaf een lanceerinstallatie in Frans Guyana gaat op 19 december de Europese satelliet Gaia de ruimte in om een zeer gedetailleerde driedimensionale kaart van het Melkwegstelsel maken. De Leidse astronoom Anthony Brown leidt het consortium dat de vloed aan meetgegevens gaat verwerken.

Een groep van 30 excellente studenten uit de hele wereld bracht vorige week een bezoek aan Estec, het ruimtevaartcentrum in Noordwijk. Een groot deel van die groep is door de Sterrewacht van de Universiteit Leiden geselecteerd voor deelname aan een drie maanden durend onderzoeksprogramma 'Leiden/ESA…

Een jaar na zijn lancering heeft NASA’s planetenjager TESS zijn eerste exokometen ontdekt, rond de ster Bèta Pictoris. De kometen verraden zich door hun lange, stoffige staarten.

Nederlandse sterrenkundigen hebben sterke aanwijzingen gevonden dat een ver weg staande exoplaneet uit elkaar valt. Een nieuwe analyse van waarnemingen van NASA’s Kepler-satelliet laat zien dat de planeet, die in minder dan 16 uur om zijn ster draait, wordt gehuld in grote hoeveelheden stof die van…

Op vrijdag 29 januari vertelde Simon Portegies Zwart tijdens zijn oratie over de relevantie van de computationale astrofysica en de rol die computers mogelijk kunnen spelen in het verbeteren van ons begrip van het universum.

A revolutionary supercomputer with energy-efficient parts that are available in the shops. Professor of Computational Astrophysics Simon Portegies Zwart has been awarded an NWO Medium Grant to build this processing giant, which will have the power of a supercomputer but requires only one percent of…

Het Franse Astronomische Genootschap SAF (Société Astronomique de France) heeft zijn internationale sterrenkundeprijs, de Jules Janssen Prize, toegekend aan hoogleraar en IAU-president Ewine van Dishoeck voor haar wetenschappelijke verdiensten.

Aan het begin van de zomer, op 4 juli, heeft de VO-S in samenwerking met de Sterrewacht een bijeenkomst georganiseerd op het Huygens Lab.

Een team met Leidse sterrenkundigen heeft watermoleculen waargenomen die zich met een snelheid van meer dan 200.000 km per uur van een jonge, zonachtige ster af bewegen. Dit is 80 keer zo snel als een kogel uit een AK47-geweer.

Een internationaal team van meer dan 200 astronomen uit 18 landen heeft honderdduizenden nooit eerder waargenomen sterrenstelsels gepubliceerd. De publicatie maakt deel uit van een project onder leiding van Leids hoogleraar Huub Röttgering. Media in binnen- en buitenland besteedden aandacht aan de o…

Een internationaal team van astronomen heeft tien keer zoveel super heldere sterrenstelsels waargenomen als volgens theoretische modellen mogelijk zou moeten zijn. Mede-auteur en directeur van de Sterrewacht Huub Röttgering vertelt in Wetenschap Vandaag over het onderzoek.

Tijdens de finale van de Nederlandse Sterrenkunde Olympiade op 1 t/m 3 juni volgden 19 scholieren een 3-daags programma met colleges en examen aan de Universiteit Leiden. De hoofdprijs: een reis naar het observatorium op La Palma, Canarische Eilanden werd gewonnen door Joost de Kleuver uit 6 VWO.

Lezing, Studium Generale

Op deze pagina vind je een overzicht van prijzen en subsidies die in 2025 zijn toegekend aan onze medewerkers en studenten, en de bijzondere benoemingen aan de Universiteit Leiden en andere instellingen.

Hoogleraar Ewine van Dishoeck heeft met een internationaal team van collega's een overzichtsartikel geschreven over alles wat we dankzij ruimtetelescoop Herschel weten over water in de interstellaire ruimte. Het artikel in het vakblad Astronomy & Astrophysics zet bestaande kennis op een rij en bevat…

Het is in theorie mogelijk dat er leefbare planeten bestaan rond pulsars, snel ronddraaiende neutronenesterren. Zulke planeten moeten een enorm dikke atmosfeer hebben die de dodelijke röntgenstralen en de hoge-energiedeeltjes van een pulsar omzet in warmte. Dat stellen de Leidse Sterrewacht-astronoom…

Leidse onderzoekers die eerder betrokken waren bij de ontdekking van een exoplaneet met enorme ringen hebben nu berekend dat die reuzenringen meer dan 100.000 jaar kunnen blijven bestaan. Tenminste, als de ringen tegen de draairichting bewegen van de planeet rond de ster. Ze publiceren hun bevindingen…

Sterrenkundigen hebben uit het gerimpelde radiosignaal van een ontplofte ster afgeleid hoe de supernova-in-wording en zijn begeleidende ster om elkaar heen bewogen. Dat schrijven de Leidse astronoom Simon Portegies Zwart en de Canadese astronoom Almog Yalinewich in een artikel dat is geaccepteerd voor…

Voor het eerst hebben astronomen complexe organische moleculen gedetecteerd in de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, bevestigt opnieuw dat de omstandigheden waaruit aarde en zon zijn voortgekomen niet…

Een team van voornamelijk Leidse astronomen heeft de grootste deeltjesversneller in het heelal ontdekt. Zij ontdekten dat bij een frontale botsing van vier gigantische clusters van sterrenstelsels deeltjes versneld worden tot zeer hoge energieën. De energieën zijn meer dan een miljoen maal hoger dan…

Op 26 oktober hield de Universiteit Leiden haar eerste online ondertekeningsceremonie, waarbij ze een overeenkomst ondertekende met de Chinese topuniversiteit Tsinghua. Doel is om een ​​gezamenlijk PhD-programma op te zetten om jonge onderzoekers op het gebied van astronomie en astrofysica te begele…

Het is een team van Leidse sterrenkundigen gelukt om de biologisch belangrijke stof glycerol te maken onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die in interstellaire wolken. Ze lieten hiervoor koolmonoxide-ijs met waterstofatomen reageren bij min 250 graden Celsius. De onderzoekers publiceren…

Een nieuwe samenwerking tussen de Universiteit van Antioquia in Medellín (Colombia) en de Leidse Sterrewacht is van start gegaan. De samenwerking, die in eerste instantie vijf jaar duurt, is opgezet om de ontwikkeling te stimuleren en de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek in de sterrenkunde te…

Prof. A.G.G.M. (Xander) Tielens wordt bij 1 januari bij de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen benoemd tot hoogleraar ‘Physics and Chemistry of the Interstellar Medium’. Tielens werkt momenteel als senior onderzoeker bij Ames in Moffett Field, Californië. Ames is een onderdeel van NASA. Daarnaast…

De kleur en helderheid van meer dan 1,3 miljard sterren, maar ook hun 3D-posities, en 2D-bewegingen. Dat is de inhoud van de tweede dataset van de ‘one billion starmapper’ Gaia, die Europees ruimteagentschap ESA op 25 april opende.

Op 4 december werd de exoplaneet aan de astronomische wereld gepresenteerd, die eind vorig jaar door drie Leidse studenten onder leiding van Ignas Snellen is ontdekt. Het blijkt een uniek object te zijn, een stuk groter dan Jupiter, en met bijna vijf keer zijn massa.

Vijf onderzoeksprojecten van jonge Leidse onderzoekers zijn in de tweede toekenningsronde van de NWO Rubiconsubsidies gehonoreerd. De wetenschappers mogen onderzoek doen aan prestigieuze onderzoeksinstellingen in binnen- en buitenland.

Astronomen uit Leiden en Groningen hebben ontdekt dat ijs in de ruimte veel poreuzer kan zijn dan tot nu toe werd gedacht. Dat heeft gevolgen voor de efficiëntie waarmee complexe moleculen kunnen ontstaan. Het onderzoeksresultaat is vandaag gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics.

Vier Leidse onderzoekers hebben van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een Vici-beurs gekregen. De door deze onderzoekers ingediende voorstellen zijn gehonoreerd met een bedrag van elk 1,5 miljoen euro. Hiermee kunnen zij hun vernieuwend en grensverleggend onderzoek gaan…